בס״ד

Parashat Vayeshev

Parasha
Bereshit 37:1 - 40:23  
Haftara
Amos 2:6 - 3:8

_____________________________

Introduction 

(Hakdama - הקדמה)

Vayeshev kity thucheng hi "Chuin acheng tai/and he lived" tina ahi. Keelngoi hamhing nehsah nading mun hoi pen hi hih jongleh Ya'akov chu Chevron khopi ah acheng den in apu Avraham leh apa Yitzchak in mipite Pathen natong dia apuihui bang in aman jong akhunung hon jui din akipidoh tai. 

Ya'akov in Yosef alungset pen 

(Yosef haBen hamoadaf - יוסף הבן המועדף)

Ya'akov in achate 12 lah a Yosef chu adang jouse sangin adeilhen in ahi. Yosef chu Rachel chapa ahin, Rachel chan nadia Lavan inn a naa atoh ahi, hijeh chun ajite lah injong Rachel alungset pen in chuleh achate jouse lah in jong Rachel chapa Yosef chu alungset dih set e. Ya'akov in Yosef chu ama toh akibahna amu in ahi. Amel umdan kiu hilou in ahinkho lhon jong kibang asa e. Example  -  

  • Ya'akov chu cheptan sa a pieng ahi/Yosef jong chetan sa pieng ahi. 
  • Ya'akov nu chu achiing (Barren/עקרה) anahi/Yosef nu jong achiing anahi. 
  • Ya'akov sopi pa Aisav in Ya'akov avetda e/Yosef sopite'n jong Yosef avetda uve.
  • Ya'akov sopipan Ya'akov thading agu e/Yosef sopite'n jong Yosef thading in agu uve. 
  • Ya'akov chu ahung housa e/Yosef jong ahung housa e. 
  • Ya'akov chun Eretz Israel adalhah jou in ji anei e/Yosef in jong Eretz Israel adalhah jou in ji anei e.
  • Ya'akov chu vantil in ana kilhonpi in/Yosef jong vantil in ana kilhonpi e.
  • Ya'akov chu amang ah (Prophetic dream/חלום נבואי) phattheina ana chang e/Yosef jong Pharao inn ah mang aledoh na akon panmun len ahin tuh in mi thupi ana hi. 
  • Ya'akov jal in apupa (Lavan) in phatteina ana chang e/Yosef jal in apupa (Potifar) in phattheina ana achang e.
  • Ya'akov jong Egypt ah ana chi in/Yosef jong Egpyt ah ana kijuh doh e. (Ani lhon a Egpty ga um pha hon)
  • Ani lhon a Egypt a thi hon. 

Ya'akov in achunga kisei jouse jieh bou hilou in achate jouse lah in jong Yosef Torah hetgilna anei jo in hijieh chun alungsetna asangpen e. Ya'akov in Shem le Aiver Yeshiva a anajil doh Torah thu achate dang ahil lou hojong Yosef ahil e. Hitichun Ya'akov in achate dang jouse lah in Yosef hi achum bol in, Songkhol pawl bitbet khat akhui pieh tai (K'tonet Hapasim/כתונת הפסים). Hichie von chun avetsah achu Yosef chu naatoh (Labor/עבודה) akon kikahlha ahi, asopi dang ho bang a atoh ngailou tina ahi. 

Asopi ten Yosef avetda'u

(Sinat ha'akhim klapei Yosef - שנאת האחים כלפי יוסף)

Yosef a neo apat tzaddik ana hi toh kilhon in Ruach hakodesh chu achung ah aum jieng in hijeh chun Yosef in agao ah asopite thilbol amu in, ama geldan a chonset ahijeh in apa kom ah aheh doh tai. Apa kom a hitin asei e - 

  • Sa ahing lai aphe a at lhah uva aneh u kamu e aty. Atah achun asopite chun hichi tobang chonset nachu abol pouve Yosef in ale khil (Misinterpreted/לפרש לא נכון) ahi. Hichi jih chun Pathen in Yosef chu a lashon hara sei jieh in gotna apie in midda keneged midda asopiten ajuhdoh uchun kelcha athat uvin athisan chu avon ah anu uve. 
  • Bilha leh Zilpha chate "suh/slaves" akou u kaja e. Atah achu asopite chun Bilha le Zilpa chate chu "suhnu chate" atiu ahi, ase a akou u ahipoi. Hijeh hin Pathen in Yosef chu gotna apie in "suh" ding in juhdoh in aum tai. 
  • Asopite chu Canaan numei hotoh akisah thei'u amu e. Asopite gel dan a hichu asetna umlou, phal ahi hinlah Yosef geldan a phallou ahi. Pathen in nasopite sanga tzaddik nahileh Potifar jinun nadeichat teng ipi naty am kive nante aty.

Yosef chun asopite chonset nau akon kivendoh thei ding ham tia apa kom a aseidoh ahi, alungtup pachu thil ase a agel eipoi hinlah apa kom a aseidoh masang achu athu akhul chet masat ding dol ahi chuleh asopite chu chonse ngel ujong leh apa kom a aseidoh masang a amaho ahoupi masat ngai ahi, hinlah Yosef in hitichun anabol tapoi hijehchun athusei jouse chu lashon hara a kisim a achunga midda kenedded midda gotna chu ahi. Asopiten Yosef chu avetda uvin chuleh ahoupi tapouve. Hichi thilsuh hin sopite lungthim chu atongkha lheh e. 

Yosef in mang anei in hinlah asopiten angai pieh nom tapouve. Yosef geldan in, asopiten ama lamkai hidinga Pathen in agut hi heleu alungset diu ham aty ahi. A mangchu asei tai "Ka mang in iboncha uvin chang ikan (Tie/קושרים) uvin, nangho chang kan jouse chu agop mang in kei chang bou ahing e. Na chang'u  jouse chu kei chang masang ah aboh khup uve." Yosef mang hi gao ahi, kil (Famine/רעב) aum teng Yosef in chang ana khol ningset ding chuleh asopite chang thum a ahung diu amasanga boh khup diu ahi. Asopiten lunghang tah in "Kachung uva vaihom dia kigel nahim?" Yosef mang sei hitia adonbut jeh uva aguilhun nading akom kum 22 delay ahi. Mang jouse hi aledoh dan in aki ngam in ahi. 

Mang  - Mang hi apha langa iledoh thei pih ding ho kuom bouin sei apha e, ajih chu akiledoh dan ahoilou le aguilhun dan ahoipoi. Chachamim te seidan in alhang pin jingkah kitho kuon mang hohi agui lhung nuom e, mikhat chun mang phallou anei leh boldinga hoipen chu ann hunkhat angol thei leh angolding chuleh tzedakah apih ding chuleh tehillim asim ding. 

Thusim - Bar Hadya kity pahi mang le-thiem a ana kihe ahi. Nikhat Chachamim 2, Abaya le Rava mang kiledoh sah din Bar Hadya kuom ah achi lhon tai. Abaya in mang ledoh man apie in Rava invang apie poi. Hijeh chun Bar Hadya in amang lhon chu akibah vang in Abaya mang chu apha pha lang in aledoh pieh in hinlah Rava mang chu aphallou in aledoh pieh e. 

Amang lhon chu "Devarim 28:41- Chanu chapa tamtah nanei diu; hijongleh khatcha na chan lou diu, gaalhinga kikai gam ding ahiuve" Bar Hadya chun abaya kuom ah" "Nacha numei pasal abon uva Chupah nui a kichen diu ahi" Rava  kuom ah "Na numei pasal abon a nakilah peih ding chuleh naji jong thiding ahi" Hichie mang ledoh dan phat lou jieh chun Rava jinu (Rav Chisda chanu) in thina atulo tai. 

Yosef kijuh doh 

(Mekhirat Yosef - מכירת יוסף) 

Yosef sopi techun Schem khopi a keelngoi achin u ahi. Ya'akov in achate thu apum jah lou phat in avelha ding in Yosef chu asol tai. Asopiten Yosef avetda ahet leh ipidinga Ya'akov in achapa ngailut pen Yosef chu asol ham? Pathen in Ya'akov lunsunga na atoh a, Yosef chu asol sah ahi. Egypt a vamang (Galut) nachu aguilhun thei nading ahi. 

Thutekah - Sathat (Butcher/שוחט) pan bongpi khat athah nuom in, a sa thana mun ah akailut kiguon hinlah abongpi chun kal asep nuom mong mong poi hijeh chun anou hojoh a kailut tai, Anou ho a ki kailut amu mu chun abongpi chun ajui lut jal tai. Chibang achu Yosef akijuh doh a Egypt alhun lou leh Ya'akov in Egypt ajut lou hil ding ahi. 

 Yosef chu asopi te velha din achie tai. Pathen in Yosef kithupi din vantil 3 asol pih e. 

  • Khat - Thina akon huh doh ding
  • Ni - Ku (Pit/בור) sunga akipei lut teng avengbit ding
  • Thum - Egypt a akipui teng akilhonpi ding

Asopiten Yosef ahung chu agal mu tauve. Ahung lhun masang apat atha ding dan kiguong u ahaitai. Amaho lah a khat chun "Thalpi in kap ute aty" ajeh chu lashon hara sei khat chu thalpi kap khat (Archer/מזל קשת) toh kite kah ahi. Adang khat in "lashon hara aseina alei (Tongue/לשון) hi guol poison tobang ahin hijeh chun guol lah in seplut ute aty" chuleh lashon hara seikhat chu uicha (Dogs/כלבים) lah a selut ding ahi tin jong agel uve. Ajonan, thading chuleh kuo (Pit/בור) sunga lelutding, Gam sahang in atha ahe tiding in akihou lha tauve. 

Akihou nau chu Reuven in aja in asopi te kom ah "Yosef chu thina gotna chang ding hithei ponte ajeh chu athil sei jouse hi chapang thusei ahin eiho doumah dinga a asei ahipoi" Torah dungjui a mithat khat chu gotna amudinga judges jouse in kinuptuna anei a ahileh hichi dinmun achu amipa chu thina akon kilha ong ding ahi. Reuven in asei in "Yosef chung ah thisan sohih uvin, Kuo sung ah seplut jo uvin" Reuven lungthim chu Yosef thina akon huhdoh ding chuleh apa kuom a nung lhut ding ti ahi. 

Asopite chun Reuven thusei chu anuom uvin kuo sung joh ah aseplut tauve. Yosef kiselutna kuo chu guol le tang umna mun ahin mun phallou tah ahi. Yosef chun kap le mau pum in Pathen kuom ah atao in Pathen in guol hochu Yosef asuh khah sah poi. Asopite ho akuon in Reuven akikangse in ann leh twi nehnan jong pang lou in atao tao kuom e, achonset na jih in. 

Midyanim ten twikul aholna uvin Yosef ahin mudoh uvin, akikai doh uvin, sangongsang chung khat ah ahin tousah uvin ahung phei tauve. Asopiten Yosef leh Midyanim te hung kilhon chu amu uvin "Ka suoh pau nei nung pieh uvin" tin apeng uve. Midyanim ten "Kon na suoh pau ahe aty ham? nang ho jouse sanga amel ahoi joe, nang hojoh ama suoh hiuvin nate" tin adonbut uve. Asopi ten "Ama hi kasuoh pau ahin, kadoumah u abol jieh a kuo sunga kaselut u ahi. Nei nungpieh lou ule phallouding ahi" tin agih uve, hinlah Midyanim ten donlou in alamjot'u aban ajom tauve, chuin Shimon achemjam pum in ahung chom doh in "Kei leh sopi pan Sh'chem khopi sung pumpi kasah chai kei lhon ahi, Na kinaipi Midyanim te chule Cannan lengpa pum in hung kun jong leu chun katha chai diu nahi" kasuoh pau chu neinung pieh uvin. Midyanim ten "Kasuoh pau ahe naty hilou ham? Nang ho dia ipi phachuom ding ham? nei kichoh sang jieng in" 

HitichunAsopite leh Midyanim ten akinop tu uvin, Yosef chu dangka 20 in juh doh in aum tai. Yosef kijuh doh doh chun asopite lungsung akon vetda nachu abeitai. Yosef kijuh doh nachu phung jouse athi takah sien aki thoidam poi, phung jouse thinung kisan in Tannaim 10 Roman te khut in athibe nalai e. Amaho chu Asara Harugei Malchut akity.

  • Rabbi Shimon ben Gamliel
  • Rabbi Yismael ben Elisha Cohen Gadol
  • Rabbi Akiva
  • Rabbi Yehuda ben Bava
  • Rabbi Chananya ben Tradyon
  • Rabbi Yehoshua Sofar 
  • Rabbi Eliezer ben Dama
  • Rabbi Chanina ben Chachinai
  • Rabbi Chutzpit HameTurgeman 
  • Rabbi Elazar ben Shamua

Midyanim ten Yosef hoi nachu amu uvin, asopiten dangka 20 akijuh doh thei u chu agel uvin, amahon suoh din agincha thei pouve, mi kidnapped kibol din agingmo uvin hijeh chun Yismaelim te kuom ah akileh juh suon tauve. Yismaelim ten Yosef ahin kipui uchun Rachel lhan-suong ahin jotpa uvin Yosef chun Rachel lhan-suong chu akoi in akap in "Nachapa suoh dinga ikijuh doh hi namu lou ham? Lungsetna neilou in eibol uvin kapa akuon eikai khen uve." Rachel kivuina leisiet nui akon aw ahung ging in hitin asei e "Nathuh gimna kamunai hinlah, Hashem in naumpi jing ding ahi, kichalou in Egypt juon tan" Yismaelim ten Yosef chu akaidoh uvin ajep uve.  Yosef in "Lungset tah in kapa kuom nei nung lhut uvin aman nahou nakham set diu sum napieh thei diu ahi" aty. Nang suoh nahin koi ham napa? Pa nanei leh juhdoh a naum ding ham? Alung ahang cheh cheh uvin Yosef chu avoh be tauve, hinlah Pathen in achung uva aphu ala e. 

Van khat vei thim in ahung thim in, Kawl aphe in, huipi anung tai. "Ipi ahi tadem?" tin alungdong uve "Ale suoh pa jieh ahidem?" Ngaidam kithum ute tin Yosef kuom ah ngaidam akithum uvin chuin Yosef in Pathen kuom a atao in thiljouse phatah in ahung nung um kit tai. Yismael techun Yosef jieh a thil suoh chu ahe uvin hijeh chun kichat jieh in Yosef ajuh suon kit tauve. Yosef hi Egypt alhun takah a 4 vei kijuh suon lele ahi.

Yosef hatzaddik kipatepna 

(Nisyono shel Yosef hatzaddik - ניסיונו של יוסף הצדיק)

Yosef chu Egypt ah Potifar inn ahung lhung in. Amel hoi val jieh in Potifar jinu Zulaika in deichatna ahin nei tai. Yosef chun anu Rachel hoina akilo in amel hoi nachu atepi bei ahi. Zulaika in Yosef lunglutna (Attention/תשומת הלב) ding ahol hol kuom in hinlah Yosef in adonpoi. Yosef thanop nading in Potifar jinu in nikhat in von 3 vei akhel ji e, hinlah Yosef in adondih poi. Potifar jinun sana kikrot asang in ajol kiguon hinlah Yosef in adonse dih poi. Hijeh chun Potifar jinu chu alung nuom mo lheh in aum tai. Aloi ten ipity nahim tin adong uve, aman aloite chu akuom-a cha don khom din akou in, thei jong aneh diu in akoipieh in chuleh thei avel nadiu in jong chemcha akoi pih tai, chuin Potifar jinun Yosef chu akou in Yosef ahung in, Potifar jinu loiho jouse chun hoi asa behseh uvin athei vel nau chemcha achun aki at kha suoh kei uve. Potifar jinu'n aloiho kuom ah "nang hon khatvei seh namu uva nakhut'u naki at khah liu u, ken nisim sih a kamu mu kuom ahi" tin aloiho kuom achun Yosef adei chat danchu asei tai. 

Nikhat Egypt mite'n Nile Vadung ah hou-guolnuop anei uvin, mijousen lasah, lam, guolnop mang din apote uve Yosef vang achipoi. Potifar jinu jong kadam poi tin akilep in Yosef toh umbom dingchu aguong in ahi. 

Potifat jinu chun akivon/kijem hoi in, halnamtui ahal in kotkhah juotna lampi achu Yosef angahtai, Yosef ahunglou kei phat in akoutai "Ipi dinga natong achilou nahim?" Yosef ahung phei in aman Yosef chu kot achun akhut in ating dan in "Tuni vang kalungdei nasuoh bulhit louleh athisa nahitai" Yosef in adalha kigo in hinlah aman akoichah kheh tai chuin Yosef in "Kapu Avraham chu Pathen in achapa lhandoh dinga ahin thum banga, keijong nikha leh ihung kithum tieng kithoi nadinga a atheng lou kahiding ham" aty in Yosef chu chonsetna akuon akiveng doh tai. Hichi tobang dimun kisan a Yetzar hara jouthei aum jieh leh kipatepna/chonsetna kuon akiven doh jieh in YOSEF HATZADDIK kity ahi.

_________________________

Comments
* The email will not be published on the website.
I BUILT MY SITE FOR FREE USING