בס״ד
Parasha |
Devarim 21:10 - 25:19 |
Haftara |
Isaiah 54:1 - 10 |
______________________________
Ki-Titze tichu nache-a/nakondoh-a/napotdoh-a tina ahi. Hoilai cheding kiseina ham? Gal (war/מלחמה) sat a cheding kiseina ahi.
Juda pasal khat chu gal sat a achena a numei (Gentile numei) adeichat aum tah leh ajidinga a inn a akipui thei ahi. Hichi chung chang ahin Makhloket poskim lentah aum e. Khankhat seidan in numei nuchu gal mun a khat vei alupbom pia chuleh aji dia a-inn a akipuiding ahi. Adang khankhat, Rashi ti vel sei dan in numei nuchu lupbom pilou a achena innsung a ankipui ding chuleh lhakhat sung anule pa pul adou sah ding, alu ahotol ding, atin ahoisau ding chuleh avon akhel ding. Hichi kibol napen jih chu numei nu amel hoina cheng aum lou teng lha khat sunga chi pasal pa lung kikhel a hichi gentile numei nuchu ajidia adei lou nading ahi. Ahin lhakhat jou a adei tei tei le hichinu chu ahinkho a giur bol ding a Pathen in aphat sah tina ahi. Torah in numei ajidia kilah aphal jih chu hichi dinmun ahin phallou hijongle abol tei tei ding ahijih in "Avera" bol ahi nalou dinga phalna apih ahi. Masang khang lai achun gentile te gal asat teng uleh acha numei ho ajem hoi uvin asol ji uve hichi jih achu hitabang dinmum hochu ana suh thei ahi.
רש״י/Rashi seidung jui in hichilai kisei gal hi “Milkhemet reshut” kiseina ahi. Gal hi jat 2 aum in 1. Milkhemet Khova 2. Milkhemet Reshut. Milkhemet khova chu Israel gamsung a anacheng sheva amot hotoh gal kisat ding pachu ahi. Milkhemet Khova hi tetei ahi chuleh mitzva jong ahi. Milkhemet Reshut chu Sheva amot tilou gentile dang jouse toh kisat gal chu ahi. Milkhemet Khova ahi gal akijo teng anei agou jouse chuleh anumei, achapang chuleh gancha jouse abon bon a suh mang ding ahi. Ahin Milkhemet Reshut avang gal jo teng athil nei le gou chuleh a numei or chanpang jong kilah phal ahi. Hichi thil kila pachu Shivio/שביו akity.
Note - Achunga kisei jouse hi Leng lamkaina nui a kisat gal hobou ahi. Tukhang a hichi dan hohi akichipi tapoi.
Kherem De-Rabbeinu Gersom/חרם דרבינו גרשום
Juda pasal khat chun Ji 2 aneiding/akop ding chu Torah akon phal ahi. Ahin “Kherem De-Rabbeinu Gersom” kity dan aum in hichu Rabbeinu Gersom in Kum 1012 a anasut leiset pumpia Yehudi chen najousen ajui diu a ana thejal/spread ahi (Alhunlou nagam khat le ni vang aum e). Kherem De-Rabbeinu Gersom kity dan in ahil chu Yehudi pasal khat chun Ji 2 akop lou ding ahi aty. Rabbeinu Gersom in athil sut hi kum 1000 chan validity/tokef/תוקפ neidia ana sut ahi hinlah tu eiho khang, kum 5000 val in jong akijui nalai e. Torah in aphal le ipi dia Rabbeinu Gersom thil sut joh kiche pi ham? Torah in aphal vanga akibol lou thil aum e. Tekah in Ahsa/of/עוף neh jou a bongnoi/khalav/חלב donding chu Torah akon phal ahi ahin, Khakhamim ten aphallou jih uva kine lou ahi. Aphallou jih uchu ahsa le bongnoi kine kop kop taleh ajoteng hetlou a bongsa/bakar/בקר le bongnoi jong kine khil kom theiding ahi. Thil khat akon aban chal be be a phallou kibol khah thei ding hochu Khakhamim ten akham uve, hichu “Siaag/שייג” akity.
Juda pasal khat chun ji 2 anei tah ahile, Torah in khat chu ahuva khat chu Shnua aty. Ahuva chu alungset johnu Shnua chu alungset mohiu nu. Hichi ajiteni kikah achu “Ben-Bekhor” neimasa pen pen nuchu koijoh hijongleh agou tamjo apeh ding ahi (Pi-sniam/פי שנים).
Mi khat chun chapa louchal le sei ngailou anei ahile. Hichi chapang chu anu le apa in akhosung-u upa ho/זקני עירם kom a an pui diu chule amapachu atha diu ahi. Atha thei nadiu in condition phabep aum e.
Hichi chapang chu aki tha teng Skila/Songa selih ding ahi. Sanhedrin ten thina gotna peh dan jat 4 anei uve/Arba Mitot
Athi jou teng atahsa chu thing chung a ki khai doh ding ahi mijouse muthei nadia. Hetding khat chu "Skila" a kithat hobou thing chunga ki khai doh ji ahi. Ahin atahsa chu nilhum sah lou a, anikho ma ma a lah lhah diu ahi ajih chu amipa chu chonse tajongleh mihiem hi Pathen lim le guong a kisiem ihi jih uvin, Pathen ja najal a atahsa chu sot khai lou nachan dia nilhum masang a ki lalha ji ahi. Masekhet Sanhedrin a ki dan in, nisa pung 6 a alhum le pung 5 lah a atahsa chu lah lhah ding ahitai.
______________________________