בס״ד
Parasha |
Devarim 26:1-29:18 |
Haftara |
Isaiah 60:1-22 |
______________________________
“Ki Tavo” kity thucheng hi “Nahung lut teng” tina ahi. Hoilai a lut ding aseina ham? Agam theng Eretz Israel ilut teng ule tina ahi.
Thuchung i-parasha uhi subject 4 a hop khan thei ahi.
Bikkurim (Devarim 26:1-11)
Israel gamsung ihung lut uva, agam ilu (inherit/לרשת) uva, chule agamsunga ichen teng ule, ilou/hon sung a gamasapen thei chu Pathen a dia lhan doh ding ahi hichi chu “Mitzvat Bikkurim” akity.
רש״י/Rashi hilchena dung jui in achunga kisei thei ho hi theijouse kiseina hilou in “Gamga Sagi/Shivat HaMinim” ho bou kiseina ahi.
רש״י/Rashi in ipity Shevat Haminim ahe tichu ahet thei ham?
Gzera sava aum jeh a ahet thei ahi. Devarim 26:1 achun hitin aki sun e “Ve Haya ki tavo el ha Aretz” chule shivat ha minim akisei teng “Eretz khita veseora...vekhulei” ani hon a "Eretz" ajao chih chih in hichu talmudic term in "Gzera sava/גזרה שווה" akity. Gzera sava aum teng avetsah/akodoh meaning jong thakhat ahi ji in ahi.
Hun/lou sung a gamga sagi lah a ga masapen thei chu basket/סל/טנה akoi ding chule Jerusalem a choiding, Beith HaMikdash sunga gapeh lut ding ahi. Beith HaMidash sung achun Kohen pan Bikkurim choipa khut akon alah ding chule Mijbeakh masang a atun ding chuteng bikkurim choipan Devarim bung 26:5 - 26:10 chan hi asim lhah ding ahi. Hichan hi subject 4 lah a akhat na ahi. Hetding khat chu Hichi subject 1 sung ahi mitzvot 2 um ahi.
1. Bikkurim kichoi chu Mitzvat Hava’at Bikkurim akity.
2. Thil kisim pachu Mitzvat Mikra Bikkurim akity. (Devarim 26:5-10 hi kisim ahi)
Mitzvat hava'at Bikkurim chu “Bikkurim” hin choi pen pen in Mitzva asuh bulhit thei ahi ahin, Mitzvat Mikra chu mijouse in asuh bulhit thei lou ahi. Example - Numei in hichi Bung/Verse/פסוק kisei chu asim thei lou ahi. Chule Pasal khat chun anulepa umlou khat chapang kivah tahenlang, Chapangpa ding chu Bikkurim gachoipih thei jongle abung/verse/פסוק chu asim phallou ahi ajih chu “(Devarim 26:10) Asher natata li/Nangman kei nei pih” Pathen in amapa chu apih ahipoi, Pathen in chapangpa joh chu apih ahi hichijih achu ama pachun "Nei pih" ati thei lou ahi.
ספר החינוך/Sefer Hakhinukh - Pathen kom a thu isei/itao teng adih chet, ahi chet pa sei a ngai e (Precise/מדויק). Nanga lou khat chu kei nei pih naty chu ahichet/adih chet ahilou jih sei phallou ahi.
Mitzvat Bikkurim hi kum sih a khat vei kibol ji ahi. Chuleh hichu kibol phat hi Shavuot apat Sukkot sung a kibol ji ahi. Mikhat chun athei jat 7 lah achun jat khan khat min (Ripe/בשל) tahenlang, jat khan khat chu min nai lou, khat min anga kah chun khat chu mun (Decay/רקוב) manding hitaleh thei hochu agop a asiem a Bikkurim dia apih thei ahi.
רמב״ם/Rambam - Mitzvat Bikkurim akibol jih hi mihiem in theiga masapen chu tep/taste nailou a Pathen adia alhan doh ding ahi. Hichun Pathen chung a kipana sandan pachu avetsah in ahi.
Vidui chu chonsetna "confession" pa hilou in. Athilpha bol hochu declear/ensure abol pachu kiseina ahi. Ipi ensure bol ding aseina ham? Mikhat chun ma'asher chu abol mong mong e ti kichen set a akhol chet ding asei na ahi.
Ma'asarot Jat ho:
Trumah - Kohanim te dia kipi ma'aser.
Ma'aser Rishon - Leviim te dia kipi ma'aser.
Ma'aser Sheni - Mikhat in ama theiga Jerusalem a aganeh ding hichu ma'aser sheni kity ahi.
Ma'aser Aa'ani - Vaicha, ganthei ho dia kipe doh ma'aser.
Mikhat chun Kum khat sung a abol ding thil jat 4 anei e.
Mikhat chu kumsih a Trumah leh Ma'aser Rishon chu ape ding. Ahin kum 1, 2 ,4 chuleh kum 5 sung ahin Ma'aser Sheni jong abol ji e. Ma'aser Sheni abol ding dan chu athei/Fruit pachu Jerusalem a aganeh ding ahi. Jerusalem ajut naphat sunga chu athei/fruit chu aset man ding jih a thei/fruit chu ajuh doh ding chule hichi sum achu Jerusalem alhun teng theidang achoh ding chule Jerusalem a aneh ding ahi. Athei/fruit akhohna sum chu Jerusalem athei ganeh ding ahei panga (forgets/שוכח) kum 3 na agal kai tah ahileh Kum 3 alhung lhun teng asum chu achoi a Jerusalem a thei nehding pachu agabol ding chuleh Ma'aser a'ani (Vaicha kithupina) chu abol ding ahi. Hetding khat chu Ma'aser Sheni ajuh na sum/כסף chu thil danga ajah phallou ahi.
(Devarim 26:13) Ve Amarta lifnei Hashem elokeikha bi'arty hakodesh min habait vegam natativ le-Levi, vele-Ger, le-Yatum, vele-Almana.
(Devarim 26:13) Chuteng Pakai na Pathen kom a hitin nasei e, Ka inn akon thil thieng jouse ka ladoh in, Na thupieh dungjui in levite, Khopeem te, Chagate le Meithai te ka petai.
Kodesh/Thil thieng - chu Ma'aser sheni kiseina ahi. Ma'aser asum ahihen, athei a hileh akibol mong tai ti akikhul chet jou teng Kum 3 naleh Chaga, Meithai ho ma'ashe aani pih ding ahi.
Vidui Ma'asherot hi mincha phat, Pesach kichai ni (last day) kum 4 naleh kum 7 nateng kibol ji ahi.
_____________________________