בס״ד

מקור : מדרש

Source : Midrash

Parashat Chukat

____________________________

Meaning - חקת /Thupih  [English : Decree]

Torah thupih hojouse hi mihiem het na chung chon ahi

Mitzvot ho hi alhang pin 3 in aki hom e:

1. עדיות/Testimonies - Mitzva khat chun achesa hetjing nadia um ham ahilouleh Emuna ngeidan avet sah nading ahileh hichi mitzvah chu Ediut/עדיות akity e. 

  • Example - Shabbath: Pathen in ni gup sung van leh leiset asem in ni 7 nin akichol e ti tahsan na Emuna neina. 
  • Example - Tefillin/Tzitzit: Pathen vaihopna (Rulership/שלטון) tahsan na.

2. משפטים/Civil laws - Mihiem ventup/venbit nadia um dan thupieh ho chu Mispatim akity.  

  • Example - Gutchat lou ding, Toltha lou ding. 

3. חקים/Divine Ordiances - Mitzvah avetsah (Purposes/מטרות) mihiem hetna in amat pha joulou ho kisei na ahi. Juda khat chun hichi Mitzvot hochu avetsah hehih jongle ajuidia thupih ahijih a ajui sing ahi. 

Hichi mitzvot hochu:

  • Mitzvat Yibum - Juda Pasal khat chu asopipa thinungleh ajinu akichenpi ding. Asopipa chu chanei thei lou ahile bou mitzvah ahi. Mihiem khat geldia chu detma um tah thil hi jongleh Pathen thupih chu ajih (Reason/סיבה) nei um suh kei ahijih in abol angai e. (Vayikra 18:26)

  • Shaatnez -  Torah in Tzemer le Pistan (צמר- Linen/פשתן- Wool) ahbom ding aphal poi. [Tzemer - Kelngoi mul/Pistan - Songkol sung a ki khui pun] Ahin, Tzitzit songkhol chu Pistan ahia Agui Tzemer a kisiem ahile ahbom phal ahi. Hichi phalna pachu Tzitzit tkhelet jao ho bou sei na ahi. (Vayikra 19:19)

  • Sa'ir LaAazazel - Yom Kippur a ki thoi nadia Cohen Gadol pan kelcha 2 alah ding. Hichi kelcha teni chung achu lottery (הגרלה) abol ding kelcha masapa Pathen min a kelcha ani napa "Aazazel" min a. Pathen min a pachu Cohen Gadol pan kithoina abol ding. Aazazel a pachu Cohen dang khat in gamthip lah a pui ding kol (Cliff/צוק) lah a sot lhah ding ahi.
  • Para aduma - Bonglasan (Red-Heifer/פרה אדומה) a kithoina chun athenglou (Tamey/טמא) khat asutheng in ahin, asuhtheng na kil bol pachu abuh sah e (Av hatum'a). Mi sutheng jih a buh pachu ama kile suh theng nadia Para-Aduma a nga poi. Mikveh a akidi le atheng hikit jing ahi. Epi chu hitaleh "Chukim" jouse chu ajih um suh kei ahi. Ajih pachu Moshe Rabbeinu kom a Pathen in amusah e. Alang khat a Shlomo, mihiem lah a ching pen pan jong Para Aduma chung chang akol vang in ajih (Purpose/מטרה) aman doh jou poi. Shlomo Lengpa'n akhol doh jou chu Shokhet (סחיטה) chung chang ahi. ipi jih a gancha aki tha teng angong gui ani a (Both/שניהם) kitan a, Vacha aki tha teng khat bouseh kitan ham? chuleh Nga akitha teng Shokhet ngai lou ham? tihohi akol doh e. Para Aduma chung chang vang Shlomo tah in hitin asei e (Keholet 7:23)   

Para Aduma : והיא רחוקה - Para aduma ajih pachu mihiem thil het thei na akon agam lha e

                        פרה אדומה - Bonglasan. Vehi Rekhoka toh para aduma numerical value aki bang e.

Leng Shlomo [שלומה המלך]

 Melachim 5:9 akisei bang in Shlomo Lengpa chu Pathen in chihna (Wisdom/חוכמה) neldi jat a tam ana pi e. Hichi bung in avet sah chu neldi jat a tam Israel chate jouse chihna (Wisdom/חוכמה) kigom sang a sang jo chihna anei e. 

Thusim - Juda pasal thum sumkolvei (3 Merchants/3 סוחרים) ho mun chom chom a apot nau uvah Shabbth in alep uvin inn lhung man lou in mun khat a kichol ding in aki gong tauve. Asum kol vei doh'u hochu mun khat ah avui uvin ahi. Shabbath jan in amaho lah a khat chu aki thou doh in athil vui uchu alai doh in mun dang a asel tai. Shabbath kichai in asum u amang (lost/איבוד) ahet doh phat uvin khat le khat aki ngoh tu uvin ajonan Leng Shlomo kom a ki heh din ache tau ve. Shlomo kom alhun uchun athu chu asei uvin, Shlomo in jingle hung kile uvin tin asei e. Ajing akile uchun Sholomo in athutan masang in thudoh na anei e. Athudoh chu: Pasal khat leh numei khat aneo lai in ana ki lungset lheh lhon in, kicheng din kitepna jong anei lhon e. Chomkhat jou in numei techu mundang a cheng din akilhoh tau ve. numei nu jinei pha ahung hi in jinei din in aum tai. Ajinei masang in a sana dangka nei jouse ajuh doh in asum chu pasal pa holdoh nan amang e. Pasal pa ahol doh chun akitep na hon lhep lhah peh din atao e. Kei toh kichen khel in kasum puh joh kilah jeng in aty. Pasal pan numei nu kitah dan chu ale pachat in akitepna hon alhep lhah pih in sum jong aki lah tapoi. Numei nun asum akilepuh in kipah tah in akile tai, akilena lampi chun Tehse gucha khat in asum lah peh ding, suh jong sut set ding in agu e. Numei nu in Pasal aki ngai pi pa thu chu ase e, ama achapang jo in ban ima lo lou a ilha doh thei le nang in ipi dia neihity bol gut ham tin asei. Guchapa chun nop mo ale sah in lha doh tai. Tun Shlomo lengpan mi 3 hochu adong uve, athusim a koipen chu a hero dih tah ham? Golhangpa? Numeinu? ahilou leh Guchapa? ham tin adong uve. 1st Apasan  pan don but na ape in Numei nuchu abol thei lheh e tin asei e. 2nd Ani napan Golhangpa aty. 3rd Athum napa chun Guchapa chun sum hijat chu kilah thei nading chance nei a, aki lah lou jeh in Guchapa aty e. Athum napan asei chai chai in Shlomo in amadoh pei tai gucha chu. Athum na pachu gucha ahi. ajih chu thusim a miho lunglet dan, kitah dan hija akisei nung in jong, sum thu bou alung ah ana cheng e. Ajih chu asum guh alha so ding dan a akigel leh pamai asah jeh a Guchapa dingmu a ana ki koi man ahi. 

  • Leng Shlomo chih dan chu Ganhing jouse min ana sah "Adam HaRishon" sang in jong ganhing ho het gil na anei e.
  • Ahsi (Astronomy/חקר הכוכבים) ahet them najong "Avraham" hetna sang in asang jo'e
  • Avaihop them dan jong "Yosef" sang in athem jo e.

Thusim - Shlomo in Beith Hamikdash asah gut chun Pharaoh Necho akon in ajemhoi ding mi (Artisans/אומנים) athum in ahileh Pharaoh in adoithem ho (חרטומים)  avet sah in Artsians ho lah a athi vah ding pen ding ho alhan doh sah in, asol peh e. Alhun lhun uvin Shlomo in Pharao Necho kichepna chu amandoh pei ngal in athi teng ule aki jil nadiu (Shrouds/תכריכים) toh anung sol in Paraoh kom a thutho hitin athot e "Athi jil nading pon (Shrouds/תכריכים) nanei lou kahet jih in kan thot e" [Shroud - Egyptain te athi teng ana ki tum gi nau pon]

(Shrouds/תכריכים)

 


Hichan a chihna leh hetna nei Shlomo lengpa in jong ahet thei lou "Para Aduma" chuchang chu  koiman khul doh thei ding thil ahipoi.


Para Aduma /פרה אדומה [Thadou - Bonglasan English - Red Heifer]

Nissan 2,449 (בתמ״ט) ni masapen, Miskan kitung doh kilop jou. Pathen in Moshe kom in atheng leh abuh chung chang dan pabeh ana het sah e. Pathen in athenglou hochu khopam a um ding tin thupih anei e, Atheng lou lah jat khat chu -  juda khat in athi tahsa atoh khah le abuh a kisim ahi. Pathen in athi tahsa tongkha phot buh ding tia asei chun  Moshe in asutheng ding dan adong pei e. Pathen in apet pet in donbut na chu ana pi poi. Pathen in adong but lou chun Moshe amaiso akikhel in nom mo asa lheh e (Torah hegil tah, Alung tup Torah bou hetgil nanei di tia gel mi khat chun, ahet nom pa amu doh thei lou kal a puhnatna len jo a umpoi)  Ahin, Hichi nikho mama (Later that day/בהמשך אותו יום) chun Pathen in hilchet nachu ana pi e. 

Pathen in Moshe kom in hitin hilchet na anei e, "Mihem khat chu athi tahsa atoh khah jih a abuh tah le asuh theng nadi chu Para-Aduma ahi."

Para-Aduma adan le mol ho (Law/חוק)

  • Beith Hamikdash a sekel keh (Half Sekel/מחצית השקל) kituh khom pa achu Para-Aduma chu choh ding ahi.
  • Para-Aduma dia, alhin thei nadia chu abong chu kum 3 beh hiding.
  • Abong chu amul abon a san ding. Amul ni seh seh color chom ahi jongleh Para-Aduma dia lhing talou. Condition atam jih in Para aduma dia lhing jou bong amu hah sa e. Tukhang in Para-Aduma ding a lhing bong aum leh,  gamdang hijongleh Israel in acho in akoi tup e. Tutu hin  Para aduma dia fit bong khat inei uve, Texas (Usa/ארה״ב) akon hung kipu. 

Para Aduma vetchil na (בדיקת פרה אדומה)

  • Abong chu natong khalou hiding.
  • Namkol jawn (Yoke/עול) pu kha lou hiding.
  • Abong chu Cohen hon atha teng khopam a atha diu. Miskan umlai chu khupam 3 chan na pen in athat ji uve. Beit Hamikdash umlai in Jerusalem pam in athat jiu ve. Mount Olives (הר הזיתים) mun ah.
  • Cohen pachun Para-Aduma thisan chu avei lang, khutjung (Index finger/אצבע המורה) aphun lut ding chuleh "Haichal" lutna lang a athe ding ahi.
  • Mei chu tiding chuleh Cohen te vetsuina nanui a ki gou ding
  • Patsan leh Cedar thing (Red woolen string and Cedar wood/ארז) a ״hyssop" (Hyssop/אזוב) pah lah ding chuleh Cohen pa mi ho kom a Hichi hi Pat-san hinam? Hichi hi Cedar thing hiam tia thum vei chih chih adoh ding ahi. 

Hyssop/אזוב

 

Ipi dia 3 vei adoh ham?

Athil kijang jouse chu Halacha dung jui a Kosher dih chet ahi ngai jih a Cohen pan 3 vei chih adoh ahi. Hetchin set nadia.

  • Abong chu aki hal pet a cedar thing le Hyssop chu lelut ding ahi.
  • Akah jou teng avam (Ashes/אפר) chu kijang ahi. Avam chu hop thum 3 in ani ki hom in 1.Beith Hamikdash 2. Cohanim te kihom. 3.Mount Olive a israel te sutheng nadia ki koi.
  • Para Aduma bol nakin a pang jouse chu abuh hi diu ahi.
  • Para aduma avam di chu tuisam toh hel ding. Chuleh atui chu abuh ho sutheng na man thei ahi tai.
  • Kisuhtheng nachu ni 7 alut e. 3th toh 7th nikho Para Aduma tui kithe khum ding. 7th nileh achai nadia avon akhel ding mikveh a lut ding chijouleh atheng sat ei akisim ding ei tai. Pesach kithoi nadia Temple jong lut thei ding ahitai.


Tunichan in Para Aduma 9 aki hal chai tai.

  • 1st - Amasan pen chu Elazar ben Aharon in Moshe vetsui nanui a ahal. 2nd Nissan 2,449. 
  • 2nd - Ani nachu Ezra vetsui nanui a kihal.
  • 3rd & 4th - Athum naleh ali nachu Shimon Ha'Tzaddik vetsui nanui a kihal.
  • 5th & 6th - Anga naleh Agup nachu Yochanan Cohen Gadol veisui na kihal.
  • 7th,8th & 9th chu Beith Sheni (2nd Temple/בית שני) kisuh sit chan a ana ki hal be.
  • 10th nahi Meshiach hung teng kihal ding.

__________________________

Para Aduma ajih

Para Aduma ajih chet chu kihe hih jongle Torah in thamkhat hilchet na anei e. Chapang khat in mi thil asuh sit teng anu in achapa suh sit man asah bang in. Bongnou lim, (Khet Ha-egel/חטא העגל) ana hou uva abuh nauchu asutheng dia Bongpi (Para-Aduma) hung kijang ahi.

__________________________


















 











Comments
* The email will not be published on the website.
I BUILT MY SITE FOR FREE USING