בס״ד

Parashat Vayetzei

Parasha
Bereshit 28:10 - 32:3  
Haftara
Hosea 11:7  - 12:14

_____________________________

Introduction

Tuchung iParasha uhi "Parashat Vayetzei" akity in. Vayetzei chu apot tai/adalha tai tina ahi. Koi in hoilai adalhah thu kiseina ham? Ya'akov in asopipa akon kiseldoh nadinga Be'er Sheva khopi akon Charan khopi jundinga adalhah thu kiseina ahi. 

Parashat Vayetzei ihethem thei nadiu in hapata masa parasha (Parashat Toldot) kichai nalai tham khat sei ute. Ya'akov in asopipa Aisav upatna (Birthright/זכות בכורה) ana chan toh kilhon in, Aisav chanding phattheina (Bracha) jong ana chang tai chijih chun Aisav in Ya'akov tha nading lungthim aneitai. Aisav lungthim phatlou nachu Rikva in gao (Divine Prophecy) akon hettheina anei in chijih chun Ya'akov chu anasoldoh tai. Rikva geldan in Aisav chu chomkhat joule lungdam tante tia agel ahi, hinlah Ya'akov tha nomna lungthim chu Aisav akon in amang tapoi.  

Khazal in hitin asei uve "Halacha hie be-yadua she-Aisav sone le Ya'akov" Paraphrase - "Aisav in Ya'akov avetda chu halacha het sa ahi"   

Khazal in ipi dinga Aisav in Ya'akov avetda nachu halacha atiu ham? 

Hilchetna 1 - Halacha kikhel lou banga Aisav in Ya'akov avetda na jong kikhel louding ahi. 

Hilchetna 2 - Anti-Semitism hinachet ahilchet kigut u ahi. Leiset chunga ahin, tuni chan in hoilai hijongleh gentile ten Juda mi avetda uve. Ya'akov leh Aisav chung chang akon hetding khat chu anilhon a lolhinna aneikop hon thei louding ahi, Khat khihsuh nachu khat lolhina hiding [vise versa]. Ya'akov Torah jilna a ahakipih le Aisav khisuh ding ama lolhing ding. Ya'akov in Torah phate a ajil lou leh achunga Aisav in tha aneiding. 

Thutekha - Torah ihajil ule gentile ten ichung uva tha anei thei loudiu, Torah jil ilhah sam teng ule gentile te nui a ium diu.

Content 

Ya'akov in Aisav akon kisel nadin Be'er Sheva adalha in Charan junding in ache tai. Aisav in Ya'akov jam ahin hedoh in hijeh chun achapa Elifatz chu Ya'akov that din asol tai. Elifatz in apa (Aisav) thusei ngailou ding jong akichan hinlah Ya'akov tha ding jong anuom dih poi hijehchun Ya'akov twi sunga akidi pet in athil alo jouse chuleh akivon na kisan ana guh pih e ajih chu ima neiloupa chu athi tobang ahi. Ya'akov akidina twi akon ahung pot in athil jouse aumlou ahet phat in Pathen kom ah akap in atao tai. Hichi phat laitah achun mikhat sakol chunga ahung tou in, twi agal kai kigut nan twi sung achun akhilut in athi tai. Ya'akov in twi a khilutpa thil le lo jouse ahin kilah in ahung kivondoh tai. Ya'akov chu min mithat a aginmo ding akichaan hijeh chun Shem le Aiver Beith Hamidrash sungah kum 14 ana kisel in Torah jong ana jil e.

Thilsuh  jouse akichai in Ya'akov chu Charan ana lhung tai hinlah, Har Hamoria a taopa lou a ahung lhun jih in, tao dingin akile kit tai. Taona man nuom jih a kile gu ahijih in Pathen in thilsuh kidang (Nes) ana bol pih in phat chomcha sung in ana lhung tai. Ya'akov ana tao in, atao chai in ana kile kigo tai, nisa khat vei lhum in ahung lhum in Ya'akov akile thei tapoi. 

Har Hamoria hi Avraham in achapa Yitzchak kithoina dia ana lhandoh gutna mun chu ahin chuleh a Mizbeach kisahna suong ho jong aum nalai e. Ya'akov in suong (Suong 12) hochu imut nading in agul tuh in chuleh suong khat chu lukhap din ajang tai. Ya'akov in hitin agel e "kapu Avraham in cha 2 anei in khat tzaddik ahin khat rasha ahin, ken cha 12 kaneidi hi Rashaim ijat ahung um tadem" Kasuong gultoh 12 hohi khat ahung kisoleh kachate 12 jouse abon uva tzaddikim hung kisuh dui, kipum khat a Hashem lungdei lampi a chon diu ahi tin patepna khat abol tai. Hitichun Ya'akov chu a imu in, jingkah ahung kithodoh in suong jouse jong khat ana kisoh tai. Achate 12 jouse abon a tzaddikim hi diu ahe tichu ahetai. 

Ya'akov mang

Hichi jan achu Ya'akov in mang anei in, amang achu leiset akon Vangam chan lhung kalbi (Ladder/סולם) akido amu in hichi lei achun - 

[Chachamin te seidan in leiset chunga nam 70 jouse in, ama nam chih vengtup din (Sar) vantil anei e]

  • Vantil (Sar Bavel) amu in, khat vei kal in kal 70 akal in, 70 na aphah in vantil chu ahung khilah tai. Hichi akon chun Ya'akov in Babylon a kum 70 vahmanga (Galut) ium diu ana hetai.
  • Vantil (Sar Medai) amu kit in, kal 52 akal in, 52 na aphah in vantil chu ahung khilha tai. Media gam a kum 52 galut a ina um'u avetsah ahi. 
  • Vantil (Sar Yavan) amu kit in, kal 108 akal in, 108 aphah in vantil chu ahung khilha tai. Greek gam a kum 108 galut a ina um'u avetsah ahi.
  • Ajon na Vantil (Sar Edom) amu kitin hinlah hichi vantil chu khihlhahna nei lou in akal be be e, Ya'akov in Pathen adongtai "Edom a galut hi kichai talou ding ham?" Pathen in adonbut in "Vantil chu ichan a sang kal bebe jongleh, aphat alhung teng keima tah in kasot lhah ding ahi"

Ya'akov in vision anei be kit in, a vision dungjui achun kalbi chun kithoina ding "kelngoi" avetsah in chuleh vantil hochun "Cohanim" ho avetsah ahi. Vantil gang chel chel a kal tam tah ase a akal bang uva Cohanim te jong mizbeach chunga "Avoda" bol nadinga thanuom tah a kal diu ahi. 

Ya'akov ahung kithou in amang chu Gao (Prophetic) ahe ti ahetai. 

Ya'akov in "Hichilai mun hi Pakai um ahin, ken kana hehih in....." aty (Yesh H' ba-makom haje ve-anokhi lo yadaty). Akicha behseh jengin "Hichilai mun hi agimnei lheh jienge, Pathen umna mun ahi, chuleh hichilai hi vaan-gam keelkot ahi bouve" aty (Vayomer ma nora ha-makom haje ein je ki im Beith Elohim ve-je sa'ar ha-shamayim).  "Pakai um ahi" aty chun avetsah chu Har Hamoriah mun ahi Pathen um jing ding ahi, Kotel a sechina aum jing bangin "Le Olam ein ha sechina jaja mi Kotel ma'aravi" Har Hamoria mun a taona chu Lal Touna (Kise ha Kavod) masanga tao tobang ahi. 

Ya'akov in lukhap a aman suong chu aphong doh in thau a sunkhum in, Hichi munchu Beith-El asah tai. (Ve yikra et shem ha-makom hahu Beith-El)

Ya'akov in Leah kichenpi

Ya'akov Charan alhung in, Kelngoi chingho twikul kuom a tou amu in, "Betuel chapa Lavan nahet uvem?" tin adonge. "Kahe uve" tin adonbut tauve. Lavan chu ahina (Lepchi) jih in Charan sunga mijouse in ahe e - "Lavan ha'arami-haramai". Ya'akov in lunglut tah a keelngoi chingho kom a Lavan thu adoh laitah in Rachel in keelngoi ahin hoitou amu uvin, ama khu Lavan chanu ahi, ama dongin atipih uve. 

Twikul - Hichi phat laitah a Charan khopi sunga twikul jouse a twi anen in, keelngoi chingho ana tounau twikul bou achu twi neh thei ana hie, hijeh achu atwi ki khet tah a kiman nadia achunga suong lentah khat a kikhu khum ahi. Mi tamtah bouin suong chu asot doh thei ahi. 

Rachel in a kelngoi ho twi donsah din ahin hoitou in, Ya'akov in Rachel amu mu achun suong chu achang in beithet in a sotdoh pih in, twi ahung let lha tai. Ya'akov in Rachel ahoupi in hitichun Ya'akov le Rachel ahung kihe lhon tai.

  • Ya'akov in Rachel kom ah "Nei kichenpi di ham?"
  • Rachel - Henge! hinlah kapa milepchi ahin akichensah lhon ponte. Ka unu jong aum nalai e, hijeh chun kapan Kaunu Leah toh ikhel lhon ding ahi
  • Ya'akov - Ken alhep ji kahe nai
  • Rachel - Tzaddik khat in mi alhep phal ham?
  • Ya'akov - Miphalou khat akon kivendoh dingin phal ahi.

(Ya'akov in Rachel chu kihet thei na ding (sign) aisem pih e. Rokeack pirush khat dungjui in Ya'akov in Rachel chu thil 3 ahil e - Challah, Nidda chuleh Hadlakat nerot Shabbath)

Rachel in apa Lavan kom a Ya'akov aga-lhun thu asei in, Lavan in Ya'akov alamtu in chuleh Ya'akov imacha neilou a hung ahi ti jong ahe tai. Lavan hi hetsah mabang in mikitah lou ahi in chuleh athusei jouse hi atah ding ati aum poi. Lavan in Ya'akov kum 7 naa atoh sah in achanu Rachel piding in akinuptu lhon in hinlah Lavan in alungsung ah Leah pih masat ding tin agel e. Ipi dinga Leah a pih masat gut ham? Ya'akov Charan ahung lhung akon twi hahna jong umtalou "Bracha" apuh lut e. Bracha chu Ya'akov umlai si a umding ahi hijeh achu Ya'akov umsot nathei ding angaito kigot ahi. 

Ya'akov in kum 7 naa ahin tong in Rachel akichenpi ding nilhah achun Charan miten mei (Light) jouse athat uvin Leah ahin puidoh tauve. Ya'akov in Leah chu Rachel hinam tin kihet tona sing hochu question abol in, Rachel in aning lang akon adonbut ji e chijih chun Ya'akov in Leah chu Rachel ahisah tai. Rachel kisan in ipi dinga Ya'akov alhep ham? Rachel in "nam tundoh dinga phatsah kahi louleh kasopi nu joh in hin tungdoh tan te" aty. 

(Ya'akov chu lhep lhah in aum tai. Ipi dinga Pathen in Lavan chu Ya'akov alhep lhah sah thei ham? Ajih chu Leah vangphat najal ahi. Leah in ji tzaddik anei nadinga Pathen kom a ana tao hat ahi.)

Leah toh Aisav kicheng ding chuleh Ya'akov toh Rachel kichengding ahi. Leah in Aisav chu miphalou ahi ahet jeh in Pathen kom a ji (Husband) tzaddik achan nadin anatao tao kom e hijeh achu Ya'akov ana chang thei ahi.

Ya'akov in akilhep ahetdoh in, Leah kom a alunghang tai "Ipity Rachel dan a na um a nei lhep thei ham??!!" Leah in adonbut in "Nang tobang kahi - Nang akon kajildoh ahi , napa Itzchak kom a Bracha naga kithum achun Aisav dan a nakisiem banga kei jong Rachel dan a kaki sip ahi" Leah intension chu - Ya'akov in Pathen min (Leshem shamayim) adia apa alhep tobang a ama'n jong Ya'akov alhep ahi. A intension (Kavana) chu athil phallou lang ahipoi. 

___________________________
Le Refuah Shlema Shira bat Sarah

Comments
* The email will not be published on the website.
I BUILT MY SITE FOR FREE USING