בס״ד

Parashat Shemot

  • Parasha - Shemoth 1:1 - 6:1
  • Haftara - Isaiah 27:6 - 28:13; Isaiah 29:22-23

____________________________

Introduction 

הקדמה

Sefer Bereshit ahung kichai toh kilhon in Adam, Noach, Avraham, Itzchak, Yaakov, Yosef chuleh phung 12 ho jousie khang akichai tai. Shemot 1:6 “Yosef le asuopite chule hichie khang mite chu athi gam tauve” “Veyamat Yosef ve’kol akhav ve’kol ha’dor hahu”. Sefer Shemot ahi Moshe Rabbeinu khang hung kipan ding ahitai. Shemot kity thucheng hi “min ho” (Names/שמות) tina ahi, Yaakov toh kilhona Egypt juon phung 11  ho min kiseina ahi. Phung 11 ahijieh chu Yosef ajaolou jieh ahi. Shemot 1:5 “Yosef vang Egypt a umsa ahi” “VeYosef haya ba’Mitzrayim”

Bnei Israel te Egypt a suoh chan’na

 שיעבוד בני ישראל במצרים 

Yaakov le achapate hinlai sung sie chun Egypt mite toh kihoumat louin Goshen khuopi sung’ah ana cheng uve. Ahung lhung thah khang hon vang Goshen khuopi pam ajong acheng uvin Egypt mite chondan ahin la tauve. Ahin, Levi pung vang kitup tah in hinkho amang jieng nalai uve. 

Goshen khuo pam a achen uva Egypt te chondan themkhat ana lah vang uvin, chondan 4 vang phate in ajui jieng uve -

  • Achate’u gentile min asah lou u.
  • Pao thieng (Lashon Hakodesh) bou atho’u.
  • Egypt mite kivon dan alah lou’u.
  • Amaho le amaho kikhutuo’u, Egypt mi khat dia a juda chanbompi khat doumah abol lou’u. 

Yaakov leh achate khang ahung kichai in Paro in brith mila bollou ding in thutan’na anei e, Levi phung tilou adang sie in Paro thusei chu ajui uve. Pathen in aumchan’u amu in chuin Egypt mite lungsung ah Juda te vetda’na (Anti-Semitism/אנטישימות) ahin neisah tai. Hichie phat lai a kisei Paro hi Yosef khang’a Paro ham ahilouleh Paro thah ham tihi Gemara Masekhet Sotah 11a akhun Amoraim ni (Rav leh Samuel) kinilna aum e, khat in Paro thah ahie atin, Khat in Yosef khanga Paro ma ma chu ahie ati. (סוטה יא. - רב ושמואל חד אמר חדש ממש וחד אמר שנתחדשו גזותיו)

Paro thutan’na masapen

גזירה ראשונה של פרעה  

B’nei Israel ten Paro thutan’na anit uva Egypt chondan alah vang uvin Pathen in alungset uvin apung jieng uve. Apun dan uchu gancha hobang’a cha akop kop a anei u ahi. Gemara Masekhet Shabbat 30a akhun Rabban Gamliel in ahung lhung ding nikho tieng numei hon nisih a cha anei diu ahi ati. (מסכת שבת ל: - רבן גמליאל וקא דריש עתידה אישה תלד בכל יום

Egypt mite chun Bnei Israel te pung dan amu uvin Paro kuom ah “Nikhat le igal mite toh hung kithu khom diu chuleh igam uva kuon ihin nodoh diu ahi” tin aga sei tauve. Paro in ajah uva “Apu’u Yosef jieh a kiel hah'na kuon isuohchat suoh kei’u ahi” tin adonbut e. Egypt mipite'n Paro leng din adei tapouve. Paro jong keidia phachom ding joh kingaito inge tin kigel lhah na anei tai. Lha 3 jou in Paro in adinmun ahin nungtu kit in Bnei Israel te suh genthei nading ahin gong tai. Pitom leh Ramses khopi a thil mantam koina mun chu abang sah phat angai e, na tong jouse atohman'u  tamtah kipie ding ahi tin thu asuo in, amatah jong akipan doh in na atong in, Egypt mite’n jong atong uve chuphat in Bnei Israel ten jong na tong din achie tauve. A natoh nau lhakhat sung sie chu tohman apie uvin, phat ahung chal chal in lha 6 jou in Egypt mite jousie akilep mang uvin natong chu amaho bou ahi tauve, atoh man ujong apie tapouve, lhakhat sunga asan sie sie ujong anunglah pieh uve. Numei hochu pasal natoh atoh sah uvin, Pasal hochu numei natoh atoh sah uve. Akimu tuo man lou nadiu, apunbe nalou nadiu in pasal ho chu natoh na mun ah agidan sah ji uvin, numei hochu khawpi sungah akile sah ji uve. Sarah, Rivka, Rakhel leh Leah ho Juda nam (Jewish nation/עם יהודי) siemdoh a apan ubang in amahon jong hahsat najouse athuh uvin haisan lou in cha leh nao ana nei jom uve. 

Mussar - Levi Phung vang nikhat jieng jong Torah jil a dalhah lou jieh uvin suoh injong ana umkha pouve. Torah jil nikhat ana dalhah’u henlang natong in khat vei seh gakuon‘u jong leh adang ho banga awh dan diu, suoh a ana um pha diu ahi. 

Paro thutan’na ani chan na 

גזירה שנייה של פרעה

Paro in Bnei Israel naosen pieng jousie tha ding in Yokhevet leh achanu Miriam angansie tai ajieh chu amani hi naodom (Midwives/מילדות) ahi lhon e. Hinlah ama'nin koima athat lhonpoi. Pathen kuom a atao ji lhon in “tahsa bukim lou a napien sah ding aum jongleh abukim in pien sah in chuleh koima jong thisah hi in” tin atao ji lhon e ajieh chu mi’n amani aginmo ding adei lhon lou ahi. Ataona lhon Pathen in asan pieh in naosen hochu dam siel in tibukim in ahung pien lha jie uve. Paro in Bnei Israel te apun bebe chu amu in, Yokhevet le Miriam chu akou in, kathupieh najui honpoi tin asei in gotna apie kiguo lhon e. Yokhevet in Paro heng ah hitin asei e  “Juda numei ho hi Egypt numei ho abang poi, anaonei diu thu kajah hon leh ana neichai'u toh akituh pei pei jie” tin asei lhon tai. Paro in athusei lhon atahsan in ima nalo hon tapoi. Yokhevet thusei chu atah jong ahi Juda numei hochu a Tzaddikot uvin nao jong natna bei in anei jiuve. Numei in mitzva 3 hoitah a ajui lou leh achaneina ah thina atuh thei uve - Niddah, Challah chuleh Hadlakat Nerot Shabbat (Mishna Shabbat Perek 2, Mishna 6)

Paro thutan'na athum chan na

גזירה שלישית של פרעה 

Paro in Yochevet leh Miriam ki ngansie chu akan'nat louding ahe tan hijieh chun mi 3 (Yitro, Bilam leh Iyov) akou khom in ipi bol a pha diham tichu akihoulim pie tai. Yitro in "Juda te dou jousie sapsietna achang uve" ati in chuin Paro maisuo ahoi tapoi, Yitro akicha in akipot doh in Egypt dalha'n Midyan khopi ah ajam pei pei tai. Bilam in "Avraham jong mei in akah lih nadia kuon a'Pathen uvin ahuh doh in chuleh Yitzchak jong mizbeach chunga alol aki at nading akuon in ahuh doh e. Tuchan a kahet thiem dan in a'Pathen uvin twi chung ah tha anei poi hijieh chun naosen pasal jousie Nile vadung ah leh lut ute" tin a lunggel asei e. Pathen in twi chung a tha anei lou dia agel jieh uvin midda-kenged-midda Bnei Israel te ahin del tieng uleh twipi san a thi diu ahi. Iyov in vang ima asei poi. 

Moshe pien na 

לידת משה

Naosen pasal pieng jousie Nile vadung a pei ding ajah phat uvin Amram in "Athiding bep a cha nei sang in" ati in ajinu Yokhevet akhen tai. Amram in ajinu akhen bang in Juda pasal dang hon jong ajite'u akhen tauve. Miriam in apa (Amram) kuom ah "Nathil bol hi Paro a sanga khohsie jo ahi, Paro in naosen pasal bou atha ahin nang in vang ani a natha tobang ahi" ati. Amram in achanu thusei chu dih asa in ajinu akile chenpi kit tai, pasal dang hon jong ajite'u akile chenpie kit tauve. Amram in Yochevet akile chenpie in Moshe ahin nei lhon tai. Miriam in Moshe chu lha 3 chan asel in chuin upai anei lou phat in Pocha asiem (Ark/תבה) in Moshe chu nile vadung ah aga dalha tai. 

Ajing in Paro chanu Batya chu kisuthieng ding in vadung ah ahung in naosen pocha chu ahin mu in, ala ding in asuoh nu asol e hinlah asuoh nu'n Paro akicha in alanuom poi hijieh chun Pathen in Gavriel vantil chu Batya suoh nu atha sah tai. Batya jong naosen kilah lou a akile kiguo phat in Gavriel in Moshe chu asuo kap in chuin Batya in nuom mo asa in naosen chu agal so in kidang tah in akhut in agamlhat vang in asoh pha in ahin kilah tai. Batya in Moshe chu kacha ahe ti'n ahin kivah e. Batya in Moshe kacha ahe aty jieh in Pathen in ama jong Batya asah tai, Batya chu kachanu tina ahi. 

Batya in Moshe akivah

אימוץ משה רבינו

Batya in Egypt numei hochu Moshe noi chep sah din angan sie in hinlah Moshe in achep nuom jipoi ajieh chu Pathen toh kihouna a hung kimangcha ding kam chu athieng thou behseh in gentile ho noitwi chepnan amang nuom poi. Miriam in Batya umchan chu ana ching jieng in chuin "Nao don thei tah numei kahe e" ati'n anu kuom ah apui tai. Batya in Miriam nu (Yochevet) chu nao lha 24 ahin donsah in chijou chun akinung lah tai. Yochevet in adon vang in achapa ahilam ahepoi. 

Nikhat Batya in Moshe chu aphei chungah apom in, An nehkhuom na anei uve. Batya phei chung akuon Moshe ahung kumlha in Paro chung ah akal in Paro leng lukhuh ala'n ama luchung ah aki khuh e. Bilam in amu phat in Paro jah a "Hichi chapang hi ahi akisei sei chu, nang sang a lien jo leh thanei jo hung hiding chu" ati in thading in asei tai. Paro in a an neh khom pi minister hochu adong in abon uvin Bilam thusei bang chun thading in aphatsah suoh kei tauve hinlah Pathen in thil kidang ahin bol in alah uva mikhat chun "Itha masang uvin patepna bol ute, amasang ah akilhen ding in sana leh mei am koi utin sana ahin kilhen leh that utin hinlah mei am ahin khoi leh vang Bilam gao mu dihlou tina ahi hijieh achu that poute" ati. Patepna ahin bol uvin Moshe in sana ahin kilhen kiguot phat in vantil in akhut alah pieh in mei am sung aso in Moshe hinkho ahuhdoh tai.   

Moshe ahung khang len in Paro in lamkai atuoh sah in Moshe chu Juda natong ho vesui khat in apang tai. Moshe in Juda mi ahi akihet doh in, a Juda chan buom pi ho chung ah khankho nei tah in vai ahuom e. Egypt vaihuom khat in Juda mi ajep chu Moshe in amu in, ajep jieh jong Ruach Hakodesh akuon in ahe thei e. Hichi Egypt mipa chun Juda pa jinu asuoh siet a athilbol akihet doh nalou dia ajipa jong ajep lih kiguot ahi. Moshe in Shem-Ha-Meforash mangcha'n agaosap in Egypt mipa chu athi pei pei tai, chuin munkhat ah a'vui in mipa kuom achun sei doh hih in ati. Amapa chu amin Datan akiti.

Moshe Midyan a jam

בריחת משה למדין

Ajieng nikho’n Datan leh asopipa Aviram akina hon in Datan in Aviram chunga khut alha kiguot chu Moshe in amu phat in akham tai. Moshe chung ah alechuh hon in Moshe akinah pi hon in chuin Datan in Paro heng ah Moshe mitha chu aseidoh tai. Paro in Moshe gotna apie kiguo in hijieh chun Midian khopi ah Moshe ajam tai. Midian Khopi achun Moshe in ji le cha jong ahin nei den in chuleh apupa Yitro keelngoi ching in apang tai. Nikhat Moshe in a keelngoi ho hamhing neh sah kigout in amu jou poi hijieh chun hamhing hol in avah lele in phutlou helou in Moshe chu Sinai Muol chung agalhung in chuin Vantil Michael in Moshe chu Hashem toh kihou din akiguot sah kiguot in ahi. Hinlah Moshe in Vantil chu alimsah poi, Hamboh ahung kuong in hinlah akavam poi. Moshe in kidang asa in chuin ave dinga anailut phat in Pathen in hamboh lah’a kuon chun “Moshe Moshe” tin ahin kouin “Hin nailut hih in, na kengchot kisut in na dinna chu munthieng ahi” tin ahin sei tai. Pathen in Moshe ahoupi in Egypt gam a Bnei Israel te asuoh chang nau akuon puidoh sah din asol e. Hinlah,  Moshe in “kei hi koi bepseu ka hia, Paro kuom a kachie a, Egypt gam a kuon Bnei Israel kaga puidoh jou ding ham?” ati.

Pathen in Moshe kuom ah melchihna (Sign) 3 avetsah e. 

  • Pathen in Moshe kuom a “Nakhut a nachoi chu ipi ham?” ati. Aman’n tienggol ahi ati. Pathen in “tuol ah seplha in” atin aga selhah leh gul asoh tai (Shemot 4:2-3). 
  • Pathen in “Nakhut chu na awp ah koi in” atin agah koi in alahdoh leh buhbang bang in ana phah tai. Pathen in “Nakhut chu na awp ah koi kit in” ati in, akoi kit in alahdoh leh ati dang bang in a damsel kit tai (Shemot 4:6-7).
  • Pathen in "Bnei Israel ten Melchihna teni atah san lou ule vadung twi thal in lang tuol ah sung lha lechun lei gaw chunga thisan kisuoh ding ahi" ati (Shemot 4:9). 

Melchihna 3 ho avetsah chai in Pathen in Moshe chu ni 6 a ngah in hinlah Moshe Egypt chie ding anuom dih poi. Moshe in kasopipa Ahraon joh na ngansie a pha hilou ham ati in Pathen in Aharon chu akilhonpi ding joh in a ngansie tai. 

Moshe le Aharon Paro kuom a chie

משה ואהרון ניגשים אל פרעה

Moshe in aji acha akipui in, atiengol akimat in Egypt gam ajuon tai. Moshe tiengol achun hichi thucheng ho hi akisun e “De’tzak Adash Beachav ” (דצ״ך עד״ש באח״ב) gotna 10 ho avetsah ahi. Moshe leh Aharon in Bnei Israel te kuom ah Pathen thusie chu ahetsah uvin chuin ama ni Paro hieng ah Bnei Israel te puidoh nadin aga thum lhon tai hinlah Paro'n phalna ahin pie lhon poi.

___________________________

  • Le ilui Nishmat Rivka bat Sarah z"l 
  • Le Zivug Hagun Shira bat Sarah
  • LeRefuah shlema Elan ben Sarah
Comments
* The email will not be published on the website.
I BUILT MY SITE FOR FREE USING