בס״ד

Parashat Bereshit

Parasha
Bereshit 1:1 - 6:8
Haftara
Isaiah 42:5 -21

______________________________

Bereshit 

Bereshit kity thucheng hi aledoh dan 

  • Eipao - Atiil-in 
  • English - "in the beginning" tina ahi. 

______________________________

Introduction

Bereshit/Siemtil thu isei masang uvin, Siemtil masang a ipi um em ti veu hite. Van le lei aum masang in Pathen in thil 7 ana um sah tai. Hiche thil 7 hochu leiset ahiding bang a achal lhah thei nading, function thei nading ahi. 

  • Torah 
  • Teshuva (Kisiem thah)
  • GanEden (Adam chenna huon)
  • Gehinom (Meidil)
  • Kisay HaKavod (Lal touna)
  • Beith HaMikdash (Pathen hou inn theng)
  • Mashiach (Messiah)

Gemara Masekhet Nedarim 39a Ran geldan dungjui a hichilai thil 7 kisei hohi leiset kisiem pat masanga Pathen lungthim a ana um, atah a kisiem doh nailou hinlah leiset ahung kisiem pan achu thil 7 hojong atah a hung kisiem doh ahiu ve.  Example - Gehinom ni 2nd nikho a kisiem chuleh Gan Eden ni 3rd nikho a kisiem.


Tua hi achunga a kisei cheng thil 7 poimo hohi leiset kisiem nading ahilou leh leiset um thei nadia ipity ngaichat hiu ham tichu veu hite. 

  • TORAH - Leiset kisiem lo napen chu Torah jil nading ahi. 
  • TESHUVA - Teshuva/Kisiem thah ana um lou hileh Hashem masanga sohcha ding mihiem khat cha ium pove. 
  • GAN EDEN - Gan Eden kisiem najeh chu michon phaten atoh phat man'u akisan thei nadiu ahi.
  • GEHINOM - Gehinom kisiem najeh chu michonse te gotna kisaan nading ahi.
  • KISE HAKAVOD - Leiseit um masanga Kise HaKavod ana um jeh chu Pathen loupina leh Choi-atna. (Glory/תפארת) avetsah nading ahi.
  • BEITH HAMIKDASH - Pathen Sechina um thei nading a Beith HaMikdash chu leiset kisiem nading condition holah a khat a pang ahi.
  • MASHIACH - Leiset tup le doi (Final Goal/המטרה הסופית) chu Messiah khang umding chu ahi. Hichi jeh achu Messiah min ding hi leiset um masang apat siemtoh sah a ana um ahitai.


Torah 

Torah hi thil sagi ho lah ajong amasa pen ahi. Torah hi leiset um masang kum 2000 a ana um ahi tai. Torah hi leiseit kisiem masanga ipi jeh a ana um ham?

Ajeh chu Pathen in Torah hi blueprint tabanga a man chah ahi. Inn akisah masanga a-inn umdingdan design aki gontoh masat banga Pathen injong Leiseit ana siem masanga Torah chu asiem masat ahi. 

Bereshit 1:1 "Atiilin Pathen in vaan le Leiseit asiem e." 

Bereshit 1:3 “Pathen in vah um hen” atin hitichun vah ahung um tai.

Bereshit abung le achanga thil kisiem ho aban ban cha’a akisut mabanga chu Pathen in Torah mangcha a thil ho akisun dung jui a aban ban cha a asiem ahi.


Leiset kisiem na

Leiset hi thu 10 a kisiem ahi. (Thu 10 tichu - 10 commandments hilou in 10 pronouncements joh tina ahi) 

  • Bereshit 1:1 “Atil in Pathen in vaan le Leiseit asiem e”
  • Bereshit 1:2 “twi chunga chun Pathen lhagau ana leeng lele in ahi”
  • Bereshit 1:3 “Pathen in vah um hen aty” 
  • Bereshit 1:6 “Pathen in twi lah a vannthamjawl um hen lang twi le twi kisep khen tahen aty” 
  • Bereshit 1:9 “Pathen in vannthamjawl nuoiya twi sie munkhat ah kigawm khawm helnlang, lei gaw hung dawh hen aty”
  • Bereshit 1:11 “Pathen in hampa-louhing chilha thei muchi neihaw, chule aga sunga um amu-a kuona ama chii chilha thei theikawngho leiseit in hinseepdoh hen aty”
  • Bereshit 1:14 “Pathen in suun le jaan sepkhen dingin vaanthamjawl ah vah um hen aty”
  • Bereshit 1:20 “Pathen in twi sungah hinna nei nga ho hung dimseet hen aty”
  • Bereshit 1:24 “Pathen in Leisiet in hinna nei ganhing um hen aty”
  • Bereshit 1:26 “Pathen in Eihaw lim le meel pu’n mihiem siemu hitin” 

Abung masapen kisei

Bereshit 1:1 “Atil in Pathen in vaan le Leiseit asiem e”

Bereshit 1:1 “Bereshit bara elohim et ha samayim be et ha Eretz”

Hichi bung akon hetding khat chu Pathen in ama le ama akisei masang a athil bol asei masat ahi. Ama le ama kisei masa ana hile abung chu “Elokim bara” tia kipan ding ahi hinla ama le ama akisei masat tahlou jeh a “Bereshit bara” tia kipan ahi. Hichun avetsah chu Pathen kineo sah napa avetsah in ahi chule hichi akon eiho ijil doh nadiu ahi.

Mi lien milal khat chun amin akisut masat ji in chule a title le athil boldoh hochu ajom sah jie. Ahin Pathen in vang athil bol joh asun masa in chuin amin aban ajom sah e.

Rav/More khat in mi ahil jouteng a students hon kipathu (Toda) asei ji e uve hinlah Pathen in Am-Israel te sinai muol a Torah ahil achun ama joh in kipa thu asei e (Devarim 1:6)


Leiset kisiem na nikho 6 ho

Nikho masapen nia hi Pathen in leiseit kisiem nadia ngaichat (Material/חומר) jouse ana siem ahitai. Anikho dungjui a athil siem kisei ho hi a gong ana siem tina ahi.

Example - Inn sading pan angaichat thil jouse (Material/חומר) akilhol neng masat a chule phat che dungjui a inn aban ban cha a an sah tabang ahi. 

Nikho masapen - Vah, Phat, Vangam le Leiset aseim in hinlah aguong/shape nei nai lou ahi. 

Nikho 2 na - Vangam le meidil chuleh vantil (Vangam chu guong nei akisuh tai)

Nikho 3 na - Thingphung, Hampa chuleh Gan Eden (Adam huon/גן עדן) 

Nikho 4 na - Van, Nisa chuleh Lha aum aum nadia Pathen in ana guon toh.

Nikho 5 na - vacha, Nga chule Livyatan 

Nikho 6 na - Sa (Animal/חיות). Mihiem kiseim nadia Pathen le Vantil te kihou na chuleh Mihiem hung kisiem doh nikho jong ahi.

Nikho 7 na - Shabbat 


Shabbat - Choldo Nikho

Bereshit 2:2 Ni Sagi channi’n vang athil siem jousie achai suoh tah jieh in Pathen aki choldo tai.

Abung a kisut dan dungjui ahi Pathen in Ni sagi ni mama achu anatoh chu achai ahi. Hichi chu ipity het them thei ham?

Lengpa khat in achanu kichen nading in Chupa ajem in chuleh thiljouse abon in gontoh san akoi e ahin, koi vat um? Mounu (Bride/כלה) bouset avat in ahi. Mounu ahung lut teng lebou athil kigong jouse chun gon lo anei ding ahi.

Hichi mabang achun Pathen in nikho masapen akon in van le leiset abon in ahin siem in hinlah thil khat bou avat in ahi. Avat chu Shabbth bou ahi. Shabbth ahung lhun jou akon bou a leiset chu kicholdo ahi. Hichi kicholdo/Shabbth chu ahi Pathen in nikho 7 lhin nia asiem chu.


Adam HaRishon

Tuchan chun Leiset kisiem dan pa ihethem tau uvin tun mihiem masapen kisiem dan ve'ute. Nikho 6 ni chu Tishri lha sung nikho masapen nichu ahi. Hichi nikho achu Pathen in Adam HaRishon chu ahin siem ahi. 

  • Pathen in Adam khut le keng siem nading In leiset ala in.
  • Atahsa (Trunk) asiem nading in Bavel leiseit ala in chuleh
  • Apoimo pen aluchang siem nading in Israel leiset, leiset theng thou pen chu ala tai.
  • Hichi leiset hojouse chu Moria Muol chunga agom khom in, tuikhanglen jouse akuon tui ala in Adam guong (Shape/צורה) ding chu asiem tai hinlan Adam chu lhagao neilou tahsa kiu ahi nalai e.

Pathen in Adam lhagao ding chu akam sunga kon hetlut peh ding atin hinlah akam in lashon hara asei ding jih in akam akon ahet peh tapoi. Pathen in amit sunga kon hetlut peh ding atin hinlah Amit in thil phalou avet theiding jeh in amit akon ahetlut pieh kit tapoi. Pathen in abil akon hetlut peh ding atikitin in hinlah  thuphalou ngaina’a amandi jeh in abil sunga kon ahet lut peh kit tapoi. Ajonan Pathen in Anah hom sung akon ahet lut peh tai ajeh chu Nah hom sunga nen alut teng apet pet a akichidoh pei in ahi. Mihiem in thil namse asah teng anah akisip bang in Tzaddikim te in jong chonset jouse akon aki veng doh uvin Torah tui naleh al nabou het nading in ahinkho’u amang uve.

Pathen in ipi dinga athil siem poimo pen khat "mihiem" chu thiljouse sang a asiem nukhah ham?

Pathen in mihiem chu nikho masapen nin ana siem taleh khunung teng pathen pomlou/tahsan lou (Apikoras) hon Pathen in Adam toh kithu in leiseit asiem lhon e ati diu ahi. Hichi ho tabang aum lou nadinga Pathen in Vantil jong Mihiem jong nikho masapen nia asiem lou ahi.

Mihiem khat in a inn jin le leng anei teng, neh le chah jouse gontoh san akoi in ajin te ahung phat ule ann beisa neding bou in ahung jiu uve. Jin le leng in aneh ding amaleh aman akihun poi.  Hichibang achu Pathen injong Adam dia thiljouse ana siem a gontoh sa’a ana koipeh ahi.


Chava

Chava kisiem masang achu Pathen in ganhing jouse Adam kom ah aga pui e. Ganhing jouse akop (Pair/זוג) a aum amuteng Adam in achang ahi akihet doh nading. Pathen in, Vantil ho masang ah Adam chu ganhing jouse ahina toh kitoh in min asah sah e ajeh chu Adam kisiem masang achun vantil hon Pathen kom a Adam chu ipi tabang hiding ham tin adong uve, Pathen in "achih nachu nangho sanga sangjo ding ahi" aty. Pathen in Adam chu gancha jouse vantil ho masang in amin asah sah in amaleh ama jong Adam tin akisah e ajih chu leiseit akon kisiem doh ahijih in. 

Hitichun  Adam in gancha jouse akop a amu achun achang ahi ahin kihetdoh in Pathen kom ah ngehna/thumna anei tai. Pathen in Adam amut sah in amut kah in anah gu akon in Chava ahin siem tai. Pathen in Chava chu tahsa guong chumjep in asiem e, chanei theiding in. Pathen in Chava chu ajem hoi in, Adam ahung thodoh in Chava amu in, apet pet in ama dinga kisiem akop ahi ahepei in. Pathen in kei akon nasiem ahin hijeh achu Isha/Numei nakity ding ahi tai. 

Note - Ish tichi pasal ahi Isha chu numei ahi. Pasal akon numei ahung kisiem doh banga, Isha kity jong hi Ish akon hung kiladoh ahi.


Mitzvot le Adam HaRishon 

Pathen in Adam chu Mitzvot 6 bouset ana pi e -

  • Dinim -  Dan le muol, Thutan na
  • Birkat Hashem - Hashem thangvahna
  • Avoda Zara - Milim siemthu hou louding
  • Sfikhut Damim - Thisan so louding
  • Gilui Arayot - Jonthanghui bol louding
  • Gezel - Gutchat louding

Noakh Khang invang Pathen in Mitzva khat api be e -

  • Aiver min ha Khai - Gancha ahinglai atahsa atlhah a neh louding 

Note - Leiset chunga mitzva khat Adam le Chava dingbou ana um in hichichu theiga nehlou louding tichu ahi. Hichi mitzva ahi amani tilou mihiem dang ahup pha poi.


Theiga neh nadinga lhepna  

Vantil Samael kity aum in, Hichi vantil chu vantil holah a anasapen khat ahi. Hichi vantil chun Pathen masanga Adam chonset nading in leiseit ah ahung kum lha in, Hichi lhepna a manchah pen theiding ganhing ahung hol in Guol (Snake/נחש) adei lhen tai. Guol akilhen jih chu mihiem suh ana hi, lamjong ajot thei in paojong ana pao thei ahi. Vantil Samael chun Adam imut angah doh in Chava lhem ding in ahung tai. Chava kom a guol chun hitin adong e "Pathen in huon sung thei ho naneh louding aty ham? Naneh thei louding ahileh ipi jih a asiem khel khel ham?" Chava in hitin adonbut e "Huon lai sunga gaa thei tilou adang jouse neh phal ahi, hichi thei khu kaneh lhon le kathi lhon ding ahi." Katoh khah lhon jongle kathi lhon ding ahi aty.

Atah achu Pathen in tohkhah phallou tia asei poi, Adam in kiven nadinga Chava ahilna ahibou e. A guol chun hiche "Tohkhah phallou"  kity pachu pansah nan anei in hitin asei tai  "Pathen in ipi jeh a hichi thei naneh ding aphal lou ham nahet am? ajeh chu Ama tah ngel in, hichi aneh jeh a van le leiseit ahin siem thei ahi" aty. Tua hi ama tabang nakiso hon lou nadinga avendoh gut ahi.

Hitichun, guol chun Chava chu thei phung lang achun ason lut in, hintin asei e "Ven natoh khah a nathi am? Natoh khah a nathi lou banga naneh teng jongle nathi louding ahi " aty. Chava in theichu alou in anetai. 

Kabbalah a akisei dungjui a "Vantil Samael" min hi sei ging leh thil phalou suthei na tha anei e hichi jeh achu "Samech Mem" ti joh kisei ahi.

Theiga neh jou 

Chava in thei aneh jou in gao ah thina vantil amu in, Pathen in tu'a hi ithi sah ding, Adam ding numei dang asiem ding ahitai tin agel in, Adam jong theiga chu  neh sah ding in theiga chu ahin choitai. Adam jong theiga neh sah a thibom ding tia agut ahi. Chava in Adam theiga chu ape in aneh sah tai. 

Adam in ity dan a Chava thei peh chu akilah a aneh jeng thei ham? 

Midrash in adonbutna 3 api e - 

  • Atheiga chu alim ahet lou ahi ajeh chu Chava in atheiga chu theitui asuoh a adonsah tho ahi.
  • Chava in Adam kom ah hitin asei e, Kei kathi a numei dang nakisiem pih kit dinga nagel leh hilou hel ahi ajeh chu Ni 6 leiseit kisiem jou apat thil thah kisiem be talouding ahi. Kei kathi a nachanga hing dia nakigel jongleh dih lou ahi ajeh chu leisiet ahi apung dia kisiem ahi, apha pen chu ikipum khat lhon a ineh bom lhon leh  Pathen in ini lhon a ihing hoi lhonding ahi. 
  • Chava chu Adam kom a aneh takah a peng (Scream/צועקת) ahi. 

Ani lhon a theiga aneh chai achun alungsung lhon achun Yetzer Hara alut in, Chonset ding kitychu ahi na lhon khat akisoh tai. Saguoh kieu ahi lhon jong aki het doh lhon tai. 

 Pathen in Adam le Chava chonset ahe'n Adam kom ah hoilai um nahim tin adonge, (Aum na ahet vang in) Adam chu achonset masang achu asang dan amot 100 (200 feet) ahi hinlah achonset jou a aneo tah dan chu thingphung lah ajong kisel thei khop a neo ahitai. 

Pathen in Adam kom'a ipi jeh a theiga chu naneh ham aty?

Adam in Chava a ngoh in, Pathen in ajinu asiem peh jong kipah talou khop in aum tai. Chuin Pathen Chava adong kit in Chava in guol a ngoh tai hinlah Pathen in guol chu adong poi. Pathen in guol chu ana dongleh, guol in hitia hi ana donbut kit ding ahi "theiga neh phallou kity chu kei ihup tha poi, Adam le Chava nasei na ahin ken kahe pha poi" tia kilep kit ding ahi. 

Pathen in Adam, Chava chuleh guol athum uvin gotna chi 9 cheh api tai. 

Adam, Chava chuleh guol bou in gotna amu uleh ipity dan aleiset chunga gancha dang jouse jong thi thei ham?

Midrash a akisei dung jui a Chava in Adam kiu hilou a gancha dangjouse jong thei chu ana neh sah ahi.


By Bakhurei Yeshivat HaHesder

LeRefuah Shlema Shira bat Sarah | Le Refuah Shlema Miriam bat Sarah

Shabbath Shalom!

Comments
* The email will not be published on the website.
I BUILT MY SITE FOR FREE USING