Yom Kippur

בס״ד

Yom Kippur

_____________________________

Yom Kippur | Yom - nikho, Kippur - lhatdohna 

Kut dang jouse leh Shabbth tabang in Yom Kippur jong hi “Mikra Kodesh/מקרא קודש” akity. Ahin akikhih nau chu Shabbth jouse toh Kut jouse in nupsah naleh kipana pachu ann neh tui don in aki mang ji e ahin Yom Kippur vang ann ngol nan aki mang ji e.

Bigdei Lavan | Bigdei - Von, Lavan - Akang (Von Kang) 

 Yom Kippur nia minhag khat chu von kang a kivon ding ahi. Von kang in avetsah chu vantil (Malakhei Hasharet/מלאכי השרת) bang a theng thou napa avet sah ahi. Malakhei Hasharet bang a chonsetna nei lou a theng thou. Numei hon jong von kang a kivon na minhag pahi achipi uve, akivon lou honjong bilba, khi, chule kijep hoina jewelry jouse abol ji po uve. Azkenazim ten jong “Kitel” kity von kang a ah ji uve. Kitel in avet sah 2 aum e. 

  • Malakhei Hasharet
  • Takrikhim - Takrikhim chu mithi lung tum na pun kang ahi. Thina avetsah in ahi. Thina kichat jeh a kisiem thah thei nading.

Hetding khat chu akang akivon hi apha e ahin tei tei vang ahipoi. 

Mikveh - Yom Kippur ading a inn suh theng chuleh ann kinelou ding hijongleh table pon hoi pha ding hi mitzva ahi. Chule Shabbth ja na aki kisil bang a Yom Kippur ni jong mikveh a kidi ding chule kisil ding ahi. Kum lhung kei a mikveh kidi ji lou hon jong Yom Kippur adia kidi ding ahi. 

Besamim | Gimnamtui/Halnamtui

Tisha B’Av ni Beshamim kinah hih jongle Yom Kippur nile hin Bracha sei a Beshamim nah ding ahi.

Shtifat Pe | Kam khu

Yom kippur adia dan (דין) chu kam sunga imacha hetlouding ti hi ahe (Lou ti lou). 

Onesh | Gotna

Shabbath pal keh pachu "Skila/Song a se lih" ding ahi. Yom kippur pal keh pachu "karet" amuding ahi. Skila jong karet jong ania thina thei got cheh cheh ahi hinlah, Karet hi gotna sang jo ahi. Skila a thipachu, athinan achonset athoi dam jou e, ahin Karet vang Pathen akon gotna ahi jeh in sochat nading aum poi.


Danger lou natna a dammo ho | חולה שאין בו סכנה/Khole se ein bo sakana

Ann-ngol dang jouse toh Yom Kippur aki khih nachu adamlou honjong Yom Kippur nile ann le tui angol diu ahi ajeh chu Yom Kippur hi Torah akon ahi. Thina thei (Pikuakh nefesh/פיקוח נפש) dammo na hobou in aneh le adon phal ahi. 

Adamlou khat chun tui/ann aneh aga ki khop sang a nilhum kei a inn a (Lupna a) a um ding joh chu deisah joh a um in ahi ajeh chu “Taona” hi Derabanan ahi chule “Yom kippur ann ngol” hi Deoraita ahi. Derabanan sang a Deoraita alet joh jih a kikhop sanga ann angol ding chu poimo jo ahi.

Adamlou, akikhom jou lou pachun ann aneh/tui adon a hou inn ache sang in alupna a taona aki man thei ahi, Makhjor akon atao jou lou leh alungthim asung a, ama thucheng akon tao thei ahi.

Achunga kisei ma bang chun Nupa kikah ajong, Ajipa kikhom a che a ajinun nao avet jou nadia ann aneh sang in ajipa joh in nao vet hu henlang kikhop da joleh ahoi jo e. Ama kikhop lou jal a ajinun ann phate a angol doh le hichu deisah aum jo in ahi ajeh chu Yom Kippur adia athupi pen chu ann ngol ahi. Chule mikhat chun anngol jih a luchang nat, thabei, luhsoh aneidinga akiginmo a akimahet le kikhom lou a ann-ngol jou nadia inn a kichol thei ahi. 

Luchang nat nei hon lou neh phal ahi ahin, aneh ding dan jat phabep aum e. Alou chu tui jao lou a apum a aval ding. Apum a val thei louding le alhai nih a aval ding. Lhai nih aval chu ahah sat val ding ale tui toh aval thei ahi ahin. Atui chu tui mei mei hilou ding akhat nadia/atui lou nadia sabon (Soap/סבון) thamkhat alhah ding ahi. (Phun deh duh a donding tina ahipoi, atui chu a taste atuimo nading mei mei a sabon tham khat lhah ding tina ahi) Alou chu taste tui nei hilou ding. 

Natna danger a damlou ho | חולה שיש בו סכנה/Khole se yesh bo sakana

Adamlou khat chun a ann-ngol athipi thei liu ding dinmun a um tah le angai chat jat chu aneh/adoh phal ahi. Amapa dia hi ann neh le tui don chu Yom Kippur ni hijongle mitzva ahi ajeh chun Torah in hitin akisun e (Vayikra 18:5) “kadan najui uva kathupih ho najui ule nakihinsu dingu ahi.” Pathen thupeh ho chu hin nadia jui ding ahi, mitzva nabol a, na mitzva bol jih a nathi ding a ahile nabol lou ding ahi. 

Adamlou khat chun a ann-ngol jih a thina thei ding dinmun a akigin mo a ann a-ngol tei tei le ampachu mitzva bol hilou in chonset bol joh ahi ajeh mihiem in ahinkho akiven tup ding chu Torah akon mitzva khat ahi kit e.

 הנמצא בספק סכנה ומחמיר על עצמו שלא לשתות ולאכול - חוטא, מפני שעבר על מצוות התורה לשמור את נפשו 

(Bereshit 9:5) “Na thisan phu ka lah ding ahi.” Mitzva bolna hihongle mihiem in athina thei ding abol le Pathen in achung a phu alah be ding ahi.

Adamlou khat chu Doctor hon ahin nading phat chom cha atep pih tau ve, aphat tep uchu yom-kippur jou ni 2/3/4 chan hi. Hichi din mun kisan ajong ahinkho aphal doh lou a angai chat jat ann aneh ding, tui adon ding chu Mitzva ahi. Athiding phat asuh nai jong chu mitzva pal keh ahikit e.

החולה שנוטה למות, כל זמן שהצום עלול לקרב את מיתו, מצווה שישתה ויאכל כפי צרוכו.



Comments
* The email will not be published on the website.
I BUILT MY SITE FOR FREE USING