בס״ד
___________________________
Koi hileh, Torah akon “mitzvat ase” hihen “mitzva lo tase” hijongleh apalkeh tah leh Teshuva abol teng kiphondohna (Vidui) abol a ngai e.
Bamidbar 5:6-7 “Numei hihen, Pasal hile Pakai doumah bol jieh-a themmo chang aumleh; Chitobang mite chun a thepmo nau aphondoh uva....”
Ipity kiphondohna (Vidui) bol ding ham?
Kam a thucheng a seiding ahi. Kabol khil tai, Kachonse tai, kachonsetna chunga kakisih in kavel bol louding ahi tai, tia Pathen ang a kiphodna abol ding ahi. Ki phondoh nachu Pathen le nangma kikah bou hiding ahi. Mihiem koima het ding ahipoi. (Chapter 2, Halacha 5 ve in)
Chonset kithoidam nading a kithoina hinchoipa jong kiphondohna anei kahse a akithoina in achonset asoptheng joulou ding ahi.
Yom Kippur nikho teng Kohen Gadol pan [Azazel] ding in kelcha khat kithoina anei ji e. Hichi kithoina chu Israel pumpi ahuptha ahi. Hinlah mikhat chun Teshuva abol lou a, kiphondohna abol lou ahileh hichi kelcha a kithoi nachun achonsetna sangho athoidam louding ahi. Hinlah, chonsetna neo cha cha hobou athoidam ding ahi.
Ipi tobang chu chonsetna sang hi ham? Chuleh ipi tobang hochu chonsetna neo hi ham?
Karet kity gotna munathei hochu chonsetna sang ahi chuleh Karet gotna mulou nathei hochu chonsetna neo in akisem e.
Karet kity hi beith din te akon gotna ho hilou in Pathen akon direct a gotna ahi hijeh chun Karet gotna mu hochu (Khas ve Shalom lo aleinu) hing nalai jongleh alhagao suohcha louding ahi. Beith Din in gotna apih a atha hochu athitna chun achonsetna asop theng ahitai. Karet achu, chuty lou ahi.
Tukhang ahin Temple aum tah lou jih in kithoina ding aum poi, Teshuva bolding tilou lampi dang aumpoi. Teshuva in chonsetna jouse athoidam thei e. Ahinkho lhung kei a chonsepa jong athi masang chet a teshuva abol leh achonsetna kinngaidam ding ahi.
Teshuva in chonsetna thoidam thei jongleh Yom Kippur in athoidam ding chonsetna jong um kit e. Chonset na hi jat 2 in akihom khen e.
Teshuva le Yom Kippur chonset thoidam dan kikhih na - (Torah a 613 Mitzvot hohi “Taryag mitzvot” akity in chilah achun bolding thupeh (Mitzvat Ase) 248 aum in chuleh bollou dinga thupeh (Mitzva lo tase) 365 aum e. Hichi mitzvot holah ahi khankhat hi ipal keh le “Karet” gotna kimu ahi. Example - Shabbth nit loupa chu “karet” gotna amuding ahi.
____________________________