Tisha B'Av

בס״ד

Tisha B'Av

source - Gemara

_____________________________

Tisha - 9th

Av - Lha (Month)

Tisha B'Av - 9Av

Thumakai (Introduction/הקדמה)

Tisha B'Av hi juda tedinga danikho lenpen khat ahi. Hichi nikho hin vangsetna lentah phabep pi ana suh in ahi. 

  • Ipu ipa teu hichi nikho ahi Pathen in Agam sung lut lou ding in thutan na anei e ajih chu gamveho (Spies/מרגלים) agam vedia achi'u, ahung kile uvin agam aseise uve hichi chu imahon atah san uvin kichan akap tauve. (Gemera Taanit 29a "Amar lahem Hakadosh Baruch hu atem bakhitem bekhiya shel khinam va'ani kova lakhem bekhiya ledorot")  Hichi akana pa'uchu, Pathen in ajih nei lou a naka'u ahin keiman kanaleh lhisona khang jouse adia kapih diu nahi'uve ati. 
  • Babylon ten 1st Temple ana hal'lha tau ve. (423 BCE)
  • Roman ten 2nd Temple asuh set u (70 CE)

Tisha B'Av hi puldou nikho Avelut yashana (Yevamot 43b) ahitoh kilhon in Mithi puldou Avelut khadash sung a bol phalou jouse Tisha B'Av sung ajong phalou ahi (Taanit 30a). 

Tisha B'Av abol phalou apipen in 5 aum e.

  • Kisil (Bathing/רחיצה)
  • Ann neh/ tuidon (Eating and drinking/אכילה ושתיה)
  • Thau kinu (Anointing/סיכה)
  • Savun kengkoh bu (Wearing Leather Shoes/נעילת סנדל)
  • Nule pa kinei (Marital relations/תשמיש המיטה) 

Erev Tisha B'Av  (Tisha B'Av/ערב תשעה באב)

Erev Tisha B'Av a ann kine nukhah pen Seuda Mafseket ahin ann jatni neh louding tin Mishna Ta'anit in akisun e.

Mishna Ta'anit Perek - 4 Mishna - 7

Erev Tisha B'Av, Mikhat chun ann (Me/stew) jat ni aneh louding,

משנה תענית פרק - ד משנה - ז
עֶרֶב תִּשְׁעָה בְּאָב לא יֹאכַל אָדָם שְׁנֵי תַבְשִׁילִין,

Gemera - injong Rabbi Yehuda Bar Illai chondanpa asei e (Recounts/מספר). Rabbi Yehuda Bar Illai in Erev Tisha B'Av phat leh changlha toh chi ame in tuibel (Pitcher/קנקן) akon tui adon in, amasang a akinaipi a innkuo thitabang in lunghem nanei tah in a ann chu ane e (Taanit 30a). 

Rambam - injong Seuda Mafseket chu lungnomlou tah, puhnatna lentah nei a neh ding ahi aty. 

Sulchan Aruch - Ahithei leh Seuda mafseket ahi Changlhah leh chi (Bread and salt/לחם ומלח) chuleh tui toh me in apha e aty. Tisha B'Av hi Avelut (Thi Puldou) tabang ahi jih in hampa louding mu (Lentils/עדשים) toh Ahtui neh ding aty.  (Example - Dal toh ahtui)

Mishna Berura - Mikhat chun changlha toh chi (Bread and salt)  hochu aneh a ajing nilhum chan ann angol joulou ding jih chun, ann adeijat chan aneh ding ahin, Tisha B'Av a ann ngol jou nading ahe tipachu alung thim a anei ding ahi.

Erev Tisha B'Av sekhal beMotzei Shabbath (תשעה באב שחל  במוצאי שבת)

Tisha B'Av Shabbath achuh teng, shabbath a puldou phalou ahijih in sa neh, judon chuleh phalou jouse , abon a phal ahi. Erev Tisha B'Av motzei shabbath ahiteng abon aneh phal ahi, Shabbath in ahup nalai jih a. 

Note 

Shkia - Nilhum,

 Tzet Hakokhavim - ahshi su, 

Bein Hasmashot Shkia le Tzet Hakokhavim kikah.

  • Shabbath - Abon aphal 
  • Bein Hashmoshot -  Mutar - Shabbath von le savun kenkoh bu phal nalai, Sherutim lut jou a Khutsop jong phal. 

                                            Asur - Ann neh, tuidon, Kisil, Thaw/Lotion kinu. 

  • Tzet HaKokhavim - "Baruch hamavdil bein Kodesh leKhol" sei ding chuleh Shabbath von leh Savun kengkoh ho chu khelding. Arvit a shabbath von a chi talou ding , Arvit motzei shabbath dang sanga minute 15 agei ding ahi Von kikhel man nading.
  • Havdalah Motzei Shabbath -  Mei (Nerot/נרות) bouseh a bol ding ahi. 
  • Havdalah Motzei Tzom - Wine  (Yain/יין) bou a bol ding.

Kisil (Bathing/רחיצה)

Kisil/khutsop - Gemera Masekhet taanit 30a akisei bang a avelut (Puldou) toh Tisha B'Av kibang dan in um jong leh, Tisha B'Av a kisil leh khusop phal ahipoi tuidap hihen tuisa hijong leh. Ahin, Jingkah kitho'a khutsop, serutim lutjou, chuleh tefilah masanga khutsop phal ahi. Khutsop phal naho ajong abon a sop phal ahipoi khutcheng gu kisuhtuna lai (Knuckles/מפרק) apat sop phal ahi. Numei hodia ann hun, kungsop, inn suhtheng nadia khut kot sah chu phal ahi, nopsah nadia asuh kot ahilou jih in. 

Maiphit - Kithodoh teng maiphit jong  phal hilou. Mikhat chu maiphit lou chu ahithei lou mong mong leh aphit phal ahi. 

Hanot -  Hanot hi maiphit sang a adan khoujo ahi. Ahin, mikhat chun teffilah atheng'a man nadai akisuh theng nom levang phal ahi. Mishna Berura dung jui a mikhat chun hanot lou nopmo asah mama levang phal ahi. 

Tui kisukot lou a um thei lou hochun, Akhut'u asop teng athih nau towel achu amit amai asuh kot thei'u ahi. Ahilou leh Tisha B'Av lhun masang a Towel kisuh kot a Tisha B'Av teng kisuh thengna/nopsah nading hijongleh man phal ahi. Ajih chu, hichi towel a khut akithih chai teng, ikhut chun thildang suhkot nathei liu a akot lou jih ahi (טופח על מנת להטפיח)

Conclusion - Nupsah nading ahilou phot le Phal ahi. Nopsa nadia hijongleh phal chu Tisha B'Av lut masang a towel suhkotsa jah chu phal ahi.

Thau kinu (Anointing/סיכה)

Thau nu phalou kity hi eiho khang adia thau khel khel kisei na hilou in lotion, savon, chuleh perfume (קרם, סבון, בושם) kisei na jong ahi. Mikhat chu damlouna lampang (Medical purpose/צורך רפואי) ahi a, phat vochon thei lou naliu a dinmun ahileh ajah phal ahi.

Example - skin asthma (אסתמה של עור) neipachu a lou akinu ding avohchon thei louding ahileh/ane khangkeh (Chapped/שפתיים סרוקות) na asah ahile Vaseline aki nu thei ahi.

Conclusion - Ipi hileh damlouna lampang (Medical purpose/צורך רפואי) ahia phat vohchon be thei lou ding leh MUTAR ahi.

Savun kengkoh bu (Wearing Leather Shoes/נעילת סנדל)

  • Rishonim - Rishonim khen khat in savun kengkoh kiu hilou in kengkoh abunup dang jouse jong aphal pove. Khen khat kit chun Thing kengkoh (Wooden shoes) jong aphal pove ahin adang dang jouse aphal uve. Ahin Rishonim tam jon vang Savun kengkoh bou aphal pove.
  • Rambam - Rishonim lah a seitheiding a Rambam tiho in vang, keng in tul (Ground/אדמם) hetding atiuve hijih chun Rambam in pun a keng tumding (Wrapping/עטיפה), lam ijot teng tol atah napachu ikeng in ahetding (Feel/הרגשה).
  • Sulchan Aruch - Sulchan Aruch dung jui in vang kengkoh bu phalou hochu savun kengkoh bou ahi adang jouse phal ahi. 

Conclusion - Sulchan Aruch ichi pi'u ahijih in Savun bou phallou ahi.

Chibai buohna  (Greeting/שאילת שלום)

Tisha B'Av nia chibai buh (Greeting) phal ahipoi. Ahin, mikhat chun ahet lou jih a chibai an bol tah le, amapa jumsu nalou ding a kangcha lebol chu phal ahi. Mishna Berura dung jui a Boker tov tijong phal ahipoi. Ahin,  mazal tov ti phal ahi. Gift pih jong phal ahipoi. Charity vang pih thei ahi ajih chu mitzvah ahi jih a.

Torah jil (Learning Torah/לימוד תורה)

Talmud a akisut bang in Ann neh tuidong chuleh tahsa nupsah naho akon kikang se kiu hilou in Torah sim nakon ajong kikang seding ahi Torah, Nevi'im, ketuvim, ahilouleh Mishna, Gemara, Midrash, halakhot, haggadot hojouse jong jil phal ahipoi. Ajih chu Torah ijil teng alungsung in nopsah naleh kipana anei e. 

(Tehillim 19:9) 

Pakai thugahna chengse adih cheh-in, lungthim akipasah'in ahi;

(תהלים יט:ט)  

פִּקּ֘וּדֵ֚י יְהֹוָ֣ה יְ֖שָׁרִים מְשַׂמְּחֵי־לֵ֑ב

Ahin, Baraita in hitin ihil uve, Torah sunga puhnatna um ho Lementation, job, chuleh jeremiah hojil phal ahi. (איכה, איובת, ירמיהו) 

Isur akhila ve stiya, Ve din kholim veyoledet/איסור אכילה ושתייה ודין חולים וילדת

Koi in ann angol lou thei ham?

  • Adamlou khat danger nanei hih jongleh (Kholeh se ein bo sakana) ann-gawl hah asah leh ann aki neh thei ahi. 
  • Naovop numei chuleh Naonei nupi invang anngawl chu abuina (Danger/סכנה) a um lou le anngol ding ahi. A anngawl  chun buina (Danger/סכנה) asuthei ding leh vang a ngol ngai poi. 
  • Naovop numei (Pregnant woman/אישה בהיריון) khat chu luhsu, anemia (Hemoglobin neim), BP sang/BP niem ahileh anngawl angai poi.
  • Naonei nupi (Nursing woman/אישה מניקה) khat in anngawl jih a, naosen ading noitui anei lou ding ahileh anngawl angai poi.
  1.  Rabbi Chaim Mordechai in Sulchan aruch, Shaarei Tzuva commentary abolna achun hitin asei e, Nupi khat chun a anngawl jih a noitui alhom mei mei ding jongle ann a'ngawl louding ahi. 
  2. Hazon Ish injong nupi khat in a anngawl jih a noitui anei lou dinga aki ginchat jongle a ngawl louding ahi aty.
  • Pasal chapang 13 nui chuleh numei 12 nui injong ann angawl poi ahin, educate (לחנך) nadia ajochan'u ngol sah chu ahoipen ahi.

Conclusion - Ann neh phal hodin, nidang bang a vaset a anehdiu ahipoi.

Comments
* The email will not be published on the website.
I BUILT MY SITE FOR FREE USING